Refluks. Choroba układu moczowego dzieci

Refluks, czyli patologiczny odpływ pęcherzowo-moczowodowy (OPM), rozwija się często nie dając wyraźnych objawów, ale może doprowadzić do poważnego uszkodzenia nerek.

Określenie refluks dotyczy nieprawidłowego, wstecznego przepływu. Dlatego oprócz odpływu pęcherzowo-moczowodowego nazwę tę stosuje się również do określenia cofania się pokarmu z żołądka do przełyku (refluks przełykowy).

W normalnych warunkach wytwarzany przez nerki mocz spływa moczowodami do pęcherza, skąd jest okresowo wydalany przez cewkę moczową. Przepływ jest jednokierunkowy dzięki odpowiednim mechanizmom zastawkowym. Jeśli jednak ujście moczowodu do pęcherza z różnych względów nie zamyka się szczelnie, dochodzi od refluksu - mocz wędruje z pęcherza do moczowodów.

Z czasem może dość do ogromnego poszerzenia moczowodów i miedniczki nerki, a także zbliznowaceń. Blizny zmniejszają wydolność nerek, co w efekcie może doprowadzić nawet do ich zniszczenia. Jak mówi dr Lidia Skobejko-Włodarska, nefrolog z Centrum Zdrowia Dziecka, do częstych powikłań refluksu zalicza się też nadciśnienie.

Refluksy jedno- lub obustronne mogą występować już u noworodków, chociaż dotyczą zwykle kilkuletnich dzieci. Czasem wystarczy jedno zakażenie układu moczowego, by się pojawiły. Niewyjaśniona gorączka, popuszczanie moczu w dzień i moczenie nocne, częste oddawanie moczu czy trudności w opróżnianiu pęcherza - wszystko to może być objawem refluksu.

Prostym i bezpiecznym badaniem stanu nerek jest ultrasonografia (USG). W uzasadnionych przypadkach wykonuje się badania rentgenowskie z podaniem jodowego środka kontrastującego - cystografię lub urografię, albo badanie izotopowe - scyntygrafię. Ponieważ refluks często występuje rodzinnie, jeśli zostanie stwierdzony u jednego dziecka, trzeba przebadać także rodzeństwo.

W przypadku mało zaawansowanego (I i II stopień) refluksu, bez wad wrodzonych, wystarczy leczenie zachowawcze środkami odkażającymi drogi moczowe.

Najcięższe refluksy (stopień V) leczy się operacyjnie.

Przypadki o średnim nasileniu (III i IV stopień) są leczone metodą endoskopową. W pobliżu ujścia moczowodu do pęcherza wprowadzany jest materiał zaciskający wylot moczowodu.

Najczęściej używa się silikonu, kolagenu bydlęcego i teflonu, natomiast najnowszy tego rodzaju materiał to mieszanina występujących normalnie w organizmie dekstranomeru i kwasu hialuronowego. Ma cząsteczki większe niż teflon czy silikon, nie przemieszcza się więc i nie powoduje komplikacji. Niestety, ze względu na wysoką cenę nowy materiał nie jest stosowany w polskich szpitalach.

PAP - Nauka w Polsce