Kard. Ryś o poważnym błędzie, który przez setki lat robił Kościół, mówiąc o Żydach

- "Teologia zastępstwa" zostaje w Kościele ostatecznie obalona, odrzucona i wyrzucona tak daleko, jak się tylko da. Mówiła, że Izrael został zastąpiony przez nowy Izrael, jakim jest Kościół. Dziś nikt w Kościele, kto chce być ortodoksyjny, nie ma prawa w ten sposób mówić! Kościół dzisiaj głosi wyraźnie, że wybranie i wezwanie Izraela trwają, Izrael nie został zastąpiony nowym Izraelem, Stary Testament nie został unieważniony - mówił kard. Grzegorz Ryś podczas sympozjum dotyczącego relacji Kościoła i Synagogi. 

Sympozjum na temat „Synagoga i Eklezja – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość” odbyło się 29 lutego 2024 r. na krakowskim Ignatianum, a wśród prelegentów byli m.in. s. Katarzyna Kowalska NDS, rabin Abraham Skorka i kardynał Grzegorz Ryś.

Łódzki metropolita i historyk Kościoła podkreślał,  że chodzi o zrozumienie relacji z dwóch tysięcy lat; mówi o tym ostatni oficjalny dokument Kościoła wydany w 2015 roku przez Watykańską Komisję do spraw Stosunków Religijnych z Judaizmem, zatytułowany „Dary i wezwania boże są nieodwołalne”.

Mówienie, że Żydzi zostali odrzuceni przez Boga, jest nieortodoksyjne

- Chciałbym zwrócić uwagę na dwa istotne momenty tego tekstu. Pierwszy to jest sam tytuł: „Dary i wezwania boże są nieodwołalne”. To jest cytat ze św. Pawła, z Listu do Rzymian. Taki werset Nowego Testamentu, który przynajmniej od czasów Soboru Watykańskiego II powraca w każdym oficjalnym dokumencie dotyczącym Żydów i jest syntezą kopernikańskiego przewrotu w chrześcijańskim podejściu do Żydów – mówił kardynał. - Ten kopernikański przewrót polega na tym, że w Kościele zostaje ostatecznie obalona, odrzucona i wyrzucona tak daleko, jak się tylko da, tak zwana teologia zastępstwa, która mówiła, że Izrael został zastąpiony przez nowy Izrael, jakim jest Kościół.

- Dziś nikt w Kościele, kto chce być ortodoksyjny, nie ma prawa w ten sposób mówić. Kościół dzisiaj głosi wyraźnie, że wybranie i wezwanie Izraela trwają, Izrael nie został zastąpiony nowym Izraelem, Stary Testament czy Biblia hebrajska nie została unieważniona czy zastąpiona „czystą” Biblią oczyszczoną z żydowskiej literatury, Nowe Przymierze nie odwołało poprzednich przymierzy, a Biblia jest dla nas – i to jest bardzo ważne sformułowanie – żywymi korzeniami i pociąga za sobą szacunek chrześcijan do żydowskiej interpretacji biblii nie tylko w czasach biblijnych, ale także dzisiaj – podkreślał kardynał w swoim wystąpieniu.

Drugą ważną rzeczą, na którą zwracał uwagę łódzki metropolita, jest pewna wizja historiozoficzna, którą proponuje omawiany przez niego dokument.

Żydzi i chrześcijanie mają wspólnego Ojca i wspólną matkę

- Nie ma jej w innych tego typu dokumentach. Na czym polega ta wizja? Na tym, że dzisiejsze chrześcijaństwo i dzisiejszy judaizm mają wspólnego Ojca i wspólną matkę. Wspólnym Ojcem dla chrześcijan i Żydów jest oczywiście Pan Bóg, a wspólną matką jest judaizm czasów Jezusa. Z niego narodziło się chrześcijaństwo, a z drugiej strony pobiblijny, rabinistyczny judaizm – zaznaczał kardynał. - Po stosunkowo niedługim okresie wspólnego wzrastania, od IV wieku to rodzeństwo rosło już zasadniczo osobno. (…) I to jest jedna z tez tego dokumentu, że rozdział Eklezji i Synagogi jest tak naprawdę pierwszym i najdalej idącym podziałem narodu wybranego. A to jest tekst dykasterii, zapoznał się z nim papież i zatwierdził swoim autorytetem, więc to nie jest tak, że „komuś coś się napisało” – mówił kard. Ryś.

Podczas swojego wprowadzenia mówił też o „jednej z najlepszych chyba książek napisanych w XXI wieku” – czyli o książce „Not in God's Name: Confronting Religious Violence”  wydanej w 2015 roku przez naczelnego rabina Wielkiej Brytanii Jonathana Sacksa.

Bóg może wybierać, ale nikogo nie odrzuca

- Jedna trzecia tej książki jest poświęcona rywalizacji między rodzeństwem. Rabin zwraca uwagę na to, że Biblia jest pełna takich historii: Izaak i Izmael, Jakub i Ezaw, Józef i jego bracia i pierwsza z historii, czyli Kain i Abel. Sacks próbuje czytać te historie nie tyle z ludzkiej, co z bożej perspektywy i wzywa do tego, żeby ich nie upraszczać i nie narzucać Bogu ludzkiej perspektywy – mówił łódzki metropolita. - Pisze, że Izaak został wybrany, ale to nie znaczy, że Izmael został odrzucony. To bardzo piękne: Bóg może wybierać, ale Bóg nie odrzuca.

„Nie muszę stawać się kimś innym, żeby mi Bóg pobłogosławił”

Jak dodawał kardynał, rabin Sacks opisuje też historię Jakuba i Ezawa, a dokładnie – walki Jakuba.

- Pytanie, z kim i o co jest ta walka. Ostatecznie ta walka jest o to, żeby Jakub zaakceptował samego siebie, żeby zrozumiał, ze musi walczyć o siebie, a nie musi walczyć z Ezawem. Taka piękna teza; Sacks mówi, że Jakub został wezwany, by wreszcie puścić piętę Ezawa, a chwycić się Boga. Jest dla mnie boże błogosławieństwo, gdy jestem sobą; nie musze stawać się kimś innym, żeby mi Bóg pobłogosławił. Kiedy oboje w rodzeństwie uznają, że Bóg ma błogosławieństwo dla nich, i gdy zobaczą twarz Boga w twarzy brata, wtedy kończy się rywalizacja. Ten spór między rodzeństwem nie musi być jakimś ciążącym nad nami fatum i może być uznany za błąd, za pomyłkę, może być przekroczony – mówił kard. Ryś.

Nic się nie zmieni bez osobistych spotkań i rozmowy

Jak zaznaczył łódzki metropolita, koncepcja wzrastającego razem rodzeństwa jest atrakcyjna, ponieważ pokazuje, dlaczego chrześcijanie i Żydzi nie mogą się ze sobą dogadać: to dlatego, że zasadniczo rywalizują o to samo, to znaczy o obietnicę Abrahama i to, kto jest jej dziedzicem.

- Ta trudna historia wzrastania bardziej obok siebie, a nawet przeciw sobie, niż razem, kończy się symbolicznie z deklaracją Nostra aetate, ale trudno uznać, że deklaracja jest w stanie ją odwrócić w sposób automatyczny. Dlatego ponad dokumenty autorzy stawiają znaczenie spotkań osobistych i rozmowy. O co by w tej rozmowie szło? Najpierw szłoby o to, by się wreszcie wzajemnie poznać – mówił kardynał podczas sympozjum.

DEON.pl / mł