"W Polsce brakuje rzecznika praw podatkowych"

W Polsce powinien zostać powołany rzecznik praw podatnika, ponieważ administracja podatkowa coraz bardziej "przykręca śrubę" podatnikom między innymi w związku z rosnącą skalą wyłudzeń VAT - mówił szef Rady Podatkowej przy ministrze finansów Bogumił Brzeziński.

Brzeziński uczestniczył w piątek i sobotę w Pradze w konferencji "Podatki bez granic", którą współorganizowały Izba Doradców Podatkowych Republiki Czeskiej oraz dolnośląski oddział Krajowej Izby Doradców Podatkowych. W konferencji uczestniczyli przedstawiciele branży oraz eksperci z Polski, Czech i Niemiec.

- Można przewidywać, że w celu zwiększenia efektywności poboru VAT, będziemy mieli do czynienia z jeszcze ściślejszym monitorowaniem podmiotów gospodarczych, jeżeli chodzi o zawierane transakcje, dokonywane płatności itd. - mówił Brzeziński, który jest również członkiem rady naukowej Krajowej Izby Doradców Podatkowych.

- Są nawet skrajne koncepcje monitorowania działalności gospodarczej podatnika online. To będzie oznaczać dla podatników dalsze ograniczenie ich prywatności, miru domowego, tajemnicy gospodarczej - mówił.

W tym kontekście zwrócił uwagę na to, co się stało z tajemnicą bankową. Jak mówił, są dziesiątki instytucji, które mają pełny dostęp do informacji o naszych obrotach i stanach rachunku. Przewiduje, że jeśli chodzi o VAT, będziemy poddawani dalszej presji tego typu.

Brzeziński ocenił, że wynikający z rosnącej luki podatkowej VAT "wzrost bezwzględności egzekwowania prawa przez administrację podatkową" paradoksalnie nie dotyczy zawsze tych, którzy podatku unikają, ale również podatników, "którzy mają czasami kłopoty z jego rozliczeniem". "Być może dzieje się tak dlatego, że podatnik jest w zasięgu ręki, natomiast oszusta podatkowego trzeba dopiero złapać" - dodał.

Jak ocenił, sama formuła podatku VAT jest przestarzała, nie przystaje do obecnych realiów społecznych, wręcz "zjada własny ogon". Wyjaśnił, że w połowie XX wieku, gdy powstał ten rodzaj podatku "handlowano zbożem, węglem, stalą, cegłami, ale nikomu wtedy raczej nie przychodziło do głowy żeby przedmiotem obrotu były same faktury".

Zwrócił też uwagę, na inne "niedoskonałości systemu VAT" jak karuzele podatkowe czy prowadzenie działalności przez osoby podstawione. W jego ocenie, w zaistniałej sytuacji, doradcy podatkowi powinni domagać się "akceptowalnych standardów" traktowania podatników przez administrację podatkową, domagać się sądowej kontroli takich działań administracji podatkowej, jak np. zakładanie podsłuchów. Powinni też domagać się stworzenia efektywnego mechanizmu rekompensowania szkód. A także dążyć do wykorzystywania takich środków ochrony podatnika jak Europejska Konwencja Obrony Praw Człowieka. Doradcy podatkowi oraz środowiska gospodarcze, zdaniem Brzezińskiego, powinni "postulować przebudowę" całych instytucji prawnych, całych elementów systemu podatkowego.

W tym kontekście Brzeziński wysunął też postulat tworzenia w Polsce instytucji rzecznika praw podatnika na wzór USA czy Hiszpanii.

Także uczestnicząca w konferencji wiceminister finansów Czech Simona Hornochova przyznała że państwa znajdują się pod presją malejących dochodów podatkowych. Z tego powodu - jak mówiła - doradcy podatkowi będą mieli dużo pracy.

Na wyzwania stojące przed przedstawicielami branży zwrócił uwagę Bronislav Kovacz ze zrzeszającej europejskich doradców organizacji CFE.

Wymienił w tym kontekście: informatyzację systemu podatkowego, fakt że prawo podatkowe opiera się nie tylko na ustawach ale też na interpretacjach oraz konflikt między przejrzystością działań a obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej przez doradców podatkowych.

Tej ostatniej kwestii dotyczy niedawny wyrok sądu drugiej instancji w sprawie doradcy podatkowego Ryszarda Małkiewicza, który utrudnił zwolnienie doradcy z tajemnicy zawodowej. Orzekł bowiem, że jeśli sądy niższej instancji zwalniają z tajemnicy zawodowej, muszą się ściśle zastosować do zasad opisanych w ustawie - można zatem zwolnić doradcę z takiej tajemnicy, jeśli faktów nie da się ustalić inną drogą.