Kobiety z ADHD. Zarzuca się im chaos, odnoszą sukcesy

Kobiety z ADHD żyją na wysokich obrotach: lubią szybką jazdę samochodem i bez wahania wsiadają do kolejki górskiej w lunaparku. W ich głowach wirują tysiące myśli. Tworzą fantastyczne plany i wielkie wizje. Niestety, nigdy nie udaje im się wprowadzić ich w życie.

Osoby żyjące w wolniejszym tempie doprowadzają je do rozpaczy, dlatego też prędko rezygnują z ich pomocy. Bo one i tak zrobią to szybciej, a w atmosferze pośpiechu i dużej dawki energii czują się jak ryba w wodzie.

Kobiety z ADHD są wziętymi tancerkami na wszystkich weselach, z trudem jednak radzą sobie z organizacją dnia codziennego. Rutyna to dla nich największa męka! W życiu zawodowym osoby te czasami zaskakują swych kolegów i koleżanki z pracy wybitnymi osiągnięciami (szczególnie wtedy, kiedy zadania są urozmaicone, nowe i ciekawe!). Niewiele później jednak nie potrafią dobrze wykonać najprostszego zadania. Z reguły dzień zaczyna się dla nich od katastrofy. Z łóżka wstają z wielkim trudem. Aby w odpowiednim czasie wyjść z domu, tworzą wymyślne rytuały i systemy kontroli. A jeśli cokolwiek zaburzy ich przebieg, wpadają w złość i panikę. Znów nie mogą znaleźć kluczyków od samochodu, nie odebrały spodni z pralni, pudełko z muesli jest puste, no i oczywiście znowu się spóźnią. Fatalnie, bo przecież właśnie postanowiły sobie solennie, że będą punktualne.

Niepowodzenia to cios w poczucie własnej wartości kobiet z ADHD. Już jako uczennicom stale zarzucano im chaos! Otoczenie odbiera panie z ADHD jako osoby nieporządne, leniwe, nieprzyjmujące niczego do wiadomości albo wręcz psychicznie chore.

ADHD u chłopców i mężczyzn zostało dobrze zbadane i udokumentowane, natomiast w przypadku dziewcząt i kobiet problem ten wymaga jeszcze znacznego uporządkowania. Jest rzeczą pewną, że w przypadku kobiet zespół ten przebiega w przeważającej większości inaczej niż w przypadku mężczyzn. Chłopcy i mężczyźni cierpią głównie na podtyp z przewagą nadpobudliwości psychoruchowej, kobiety natomiast o wiele częściej dotknięte są podtypem z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi.

"Marzycielka z ADHD"

W okresie dzieciństwa i w szkole dziewczynki z tym rodzajem ADHD bardzo rzadko odbierane są jako dzieci z jakimkolwiek zaburzeniem. Nie cechuje ich niepokój motoryczny, na lekcjach bujają jednak w obłokach i przez to również w niewielkim stopniu w nich uczestniczą. Potrafią zgrabnie się dopasować, są jednak nadzwyczaj powolne. W nauce przeszkadza im słaba koncentracja i zapominanie.

Ponieważ jednak potrafią dostosować się do wymagań otoczenia, z reguły zbyt późno dostrzega się u nich objawy braku koncentracji uwagi. Problemy z nauką, w szkole czy też na studiach, lub problemy w życiu zawodowym pojawiają się z pewnym opóźnieniem. Dlatego też nie widzi się u nich skutków ADHD z okresu dzieciństwa. Również z tego powodu zarówno dziewczynki, jak i dorosłe kobiety są zbyt rzadko badane i diagnozowane pod tym kątem.

Problemy zdrowotne

Nastoletnie dziewczęta i młode kobiety cierpią często na dotkliwy zespół napięcia przedmiesiączkowego oraz/lub na migrenę w czasie miesiączki. Podrażnienie jelita, któremu towarzyszą mocne skurcze brzucha, wywołuje silny ból utrudniający normalne funkcjonowanie. Dużą rolę odgrywają także wahania nastrojów, okresowo pojawia się również depresja. Szczególnie dorosłe już kobiety uskarżają się na ciągłe uczucie nieuzasadnionego wyczerpania, które nie mija nawet po długim śnie. Leczenie tych schorzeń nie przynosi przeważnie pożądanych skutków.

Każda osoba z ADHD to przypadek indywidualny

ADHD to cały wachlarz różnorodnych objawów, które w różny sposób uwidaczniają się u różnych ludzi - także przebieg zaburzenia bywa mocno zróżnicowany. Podtyp ADHD cechujący się niespokojną motoryką, impulsywnością i brakiem koncentracji uwagi występuje także u dziewcząt. Jego przebieg jest podobny jak u chłopców, lecz tylko do okresu dojrzewania. Wraz z jego nastaniem dokonuje się gwałtowna zmiana: z ekstremalnie ruchliwej dziewczynki robi się ekstremalnie spokojna nastolatka. Nadal utrzymuje się brak koncentracji uwagi, zmianie podlega tylko motoryka i impulsywność.

Przypuszcza się, że ADHD u kobiet ma związek z poziomem estrogenu, ponieważ objawy typowe często pojawiają się ze szczególną gwałtownością właśnie w okresie dojrzewania. Fakt ten należy uwzględnić podczas terapii - stosując na przykład kombinację estrogenu (pigułka antykoncepcyjna), blokerów serotoniny (zwrotnego wychwytu serotoniny = SSRI) oraz metylfenidatu.

Zaangażowanie i radość z działania

Niezależnie od trudności, z jakimi kobiety z ADHD pokonują swe codzienne obowiązki, należy podkreślić zadziwiające wręcz osiągnięcia, do których są zdolne pomimo swego neurologicznego zaburzenia. Wiele z nich cechuje duża świadomość społeczna oraz chęć nadrobienia własnych strat, pragnienie pomocy samej sobie.

Porządek i organizacja

Kobiety z ADHD potrafią wystarczająco, a nawet bardzo dobrze radzić sobie w życiu zawodowym. Osiągają to dzięki dużej samokontroli oraz dodatkowo - czasami - dzięki silnej motywacji. Jednak w życiu prywatnym osoby te często nie potrafią utrzymać tego wymuszonego, zgodnego z obowiązującymi zasadami zachowania. Z najwyższym trudem przychodzi im załatwienie swoich prywatnych spraw. Często zdarza się również, że kobiety z ADHD nie spostrzegają w ogóle otaczającego je chaosu. A rezultaty bywają naprawdę meczące. Kobiety z ADHD przeznaczają większość swego czasu i zużywają ogromne zasoby energii na poszukiwanie zgubionych rzeczy, a co za tym idzie, na opanowywanie związanych z tym faktem spadków nastroju.

Spora liczba kobiet z ADHD rozwija w sobie właściwości tak zwanych "messies"*. Do chaosu nieporządku dochodzi jeszcze niezdolność rozstawania się z przedmiotami nieistotnymi. Osoby te nie są w stanie zdecydować, co jest ważne, a co nie. Wszystko wydaje się mieć takie samo znaczenie. Stan taki związany jest z olbrzymim cierpieniem. Wstyd i poczucie winy stwarzają niebezpieczeństwo społecznego wyobcowania, ponieważ z powodu chaosu panującego w mieszkaniu nikt poza najbliższą rodziną nie ma do niego wstępu.

W rezultacie "messies" nie mogą obyć się bez pomocy. Zapominanie oraz brak organizacji charakteryzuje zachowanie kobiet przede wszystkim w prywatnej sferze życia. Prawie każda kobieta z ADHD skarży się na zaburzenia snu i depresje. Objawy te pojawiły się już znacznie wcześniej, w okresie dzieciństwa lub dojrzewania. Terapia psychologiczna, niepoparta leczeniem farmakologicznym, nie przynosi z reguły pożądanego efektu.

Zdolności społeczne i zaangażowanie

ADHD jest dziedziczne, a prawdopodobieństwo, że dzieci kobiet z ADHD również będą nim dotknięte, jest bardzo duże. Jeśli tak się zdarzy, matki wykorzystują swój cały ładunek emocjonalny, swą kreatywność oraz siłę przebicia, aby pomóc swym dzieciom ominąć trudności. Wiele kobiet angażuje się w pracę organizacji grup wsparcia, dążących do skuteczniejszej pomocy dla osób z ADHD. Z zapałem angażują się w pracę społeczną. Ponieważ jako osoby z ADHD są w stanie szczególnie intensywnie skoncentrować się na krótki odcinek czasu, same traktują ten rodzaj "superkoncentracji" jako szczególnie dla siebie korzystny. W ten sposób robią coś dobrego dla samych siebie i dla innych. Kobiety z ADHD, które czują się zaakceptowane, cenione i uznane, mają dużą motywację i stymulację oraz wykazują bezgraniczne wręcz zaangażowanie w swą pracę oraz gotowość niesienia pomocy innym. Często docierają w ten sposób do granicy swoich możliwości, niejednokrotnie również ją przekraczając.

Jeden z podstawowych objawów ADHD, czyli impulsywność, może szczególnie przydać się kobietom, które angażują się w sektorze społecznym. Zdolność do emocjonalnego angażowania się w wykonywaną pracę, duża dawka energii oraz bogactwo pomysłów może dodać odwagi i pociągnąć za sobą wiele osób.

Jeśli w pracy zawodowej uda się połączyć z sobą zapał, idealizm i zainteresowanie tematem, rezultaty mogą być naprawdę imponujące. Równocześnie wszystkie te cechy plus poczucie własnej wartości tworzą bardzo skuteczny bodziec. Wszystko to powoduje, że tak często odczuwane zmęczenie czy wyczerpanie przesuwają się automatycznie na drugi plan.

Nie można jednak zapominać, że ADHD wraz ze swymi podstawowymi objawami, takimi jak zaburzenia koncentracji uwagi, niepokój wewnętrzny czy zwiększona impulsywność, jest nadal obecne i może spowodować raptowny upadek wszystkich szeroko zakrojonych planów.

Cechą charakterystyczną kobiet z ADHD jest ich zmienność. Nawet w zaawansowanym wieku potrafią zachowywać się jak nastolatki. Wiele z nich określa swój normalny stan ducha jako huśtawkę od euforii do depresji. Kobiety z ADHD spostrzegają swój świat za pomocą "szerokokątnego obiektywu". Zauważają wszystko i wszystko odbijają w "lustrze uczuć". Nastrój może się zmienić w jednej zaledwie chwili. Wszystkie uczucia odbierane są intensywnie i mocno. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni z ADHD są mocno osadzeni w "tu i teraz", nie przepuszczają swych uczuć przez żaden filtr, doznając ich wszystkimi zmysłami. I jest to dla nich zarówno wzbogaceniem, jak i obciążeniem.

Kobiety z ADHD odnajdują się często w zawodach takich jak aktorka, dziennikarka, sportsmenka, prezenterka programów radiowych lub telewizyjnych, czyli we wszystkich tych zawodach, w których mają do czynienia z innymi ludźmi. Polem do popisu są dla nich zawody twórcze i kreatywne, na przykład projektantka stron internetowych i wiele innych.

Osoby, u których ADHD nie przybrało szczególnie ostrej formy i które jako dziecko mogły swobodnie się rozwijać, otrzymując wsparcie od swego otoczenia, potrafią w odpowiednim dla siebie środowisku pracy pozytywnie oddziaływać na innych ludzi. Kobiety z ADHD mogą fascynująco i ożywczo wpływać na świat pracy, zdominowany przeważnie przez mężczyzn. A ponieważ nierzadko dysponują one również świetnymi społecznymi kompetencjami, mogą liczyć na wsparcie oraz pobłażliwość ze strony otoczenia.

Podsumowanie: fascynujące i z rozmachem

• U kobiet przeważa podtyp ADHD z zaburzeniem koncentracji uwagi (bez nadpobudliwości).
• Estrogeny mogą wpływać wzmacniająco na już istniejące ADHD. Typowe objawy to:
   

- silne odczuwany zespół napięcia przedmiesiączkowego,

- migrena podczas miesiączki,

- ekstremalne, trwałe i nieproporcjonalne do prowadzonego trybu życia wyczerpanie,

- zaburzenia snu,

- depresja.

• Dziewczynki przeważnie przystosowują się do życia szkolnego. ADHD charakteryzuje się w tym przypadku słabą koncentracją, marzycielstwem, zapominaniem i szczególną powolnością.
• Dziewczynki i kobiety ze "spokojnym" przebiegiem ADHD zbyt rzadko poddawane są leczeniu schorzenia.
• Spowolnienie, charakterystyczne dla "marzycieli z ADHD"', może mieć ujemny wpływ na motywację. Osoby takie potrzebują aktywizacji. Wyższy stopień reakcji można osiągnąć tylko za pomocą leków (środków stymulujących).
• Kobiety dotknięte ADHD mogą pomóc wielu osobom, kierując się własną, intuicyjną umiejętnością rozumienia innych i szczególną wrażliwością. Cechująca je umiejętność aktywnego angażowania się, kreatywność i idealizm sprawiają, że są w stanie osiągnąć o wiele więcej niż można byłoby od nich oczekiwać.

Więcej w książce: ADHD u dorosłych. Poradnik - jak z tym żyć - Sabine  Bernau