O kształtowaniu się polityki konsumenckiej

Zwiększenie liczby badań socjologicznych, które dostarczą wiedzy o zachowaniach rynkowych polskich konsumentów, problemach, jakie ich spotykają na rynku i znajomości przysługujących im praw, przewiduje rządowy dokument służący kształtowaniu polityki konsumenckiej. Jednocześnie kontynuowane będą programy edukacyjne oraz informacyjne promujące prawa i obowiązki uczestników rynku.

Jak informuje Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), założenia Polityki Konsumenckiej na lata 2010-2013 przyjętej przez Radę Ministrów obejmują zwiększenie wiedzy zarówno przedsiębiorców i konsumentów na temat obowiązujących praw, kontrole wzorców umownych, szczególnie dotyczących transakcji zawieranych na wiele lat i na duże kwoty oraz rozwijanie pozasądowych metod rozstrzygania sporów.

W latach 2010-2013 realizowany będzie już szósty program rządowy określający ramy i priorytety prac rządu w zakresie ochrony słabszych uczestników rynku w Polsce. Jego cele obejmują rozwój bezpiecznego, przyjaznego konsumentom rynku, dialogu konsumenckiego, wzmacnianie mechanizmów samoregulacyjnych, tworzenie efektywnego systemu poradnictwa i dochodzenia roszczeń konsumenckich, inicjowanie zmian legislacyjnych, aktywna polityka informacyjno-edukacyjna. Stymulacja aktywności konsumenckiej będzie wspólnym mianownikiem przyjętych celów.

Podstawowym narzędziem służącym tworzeniu bezpiecznego i przyjaznego rynku są wydawane decyzje nakazujące zaniechania stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Tylko w 2009 roku Urząd prowadził 222 postępowania i wydał 153 decyzje stwierdzające sprzeczne z prawem praktyki.

Zgodnie z nowymi założeniami postępowania zostaną ograniczone do spraw najistotniejszych dla interesu publicznego. Priorytetem będą praktyki, które mogą naruszać podstawowe prawa wszystkich konsumentów, są poważnym zagrożeniem ekonomicznych interesów, a ich charakter uniemożliwia indywidualne dochodzenie praw.

Ochronie najsłabszych uczestników rynku służy także monitoring wzorców umownych stosowanych przez przedsiębiorców. Kontrole koncentrowały się na przedsiębiorcach działających w branży nowych technologii. Nowa Polityka Konsumencka zakłada kontynuację analiz wzorców ze szczególnym uwzględnieniem kontraktów, które zawieramy na wiele lat i dotyczących wysokich zobowiązań finansowych, na przykład usług bankowych lub ubezpieczeniowych.

Prezes UOKiK od kilku lat prowadzi rejestr, do którego wpisywane są postanowienia zakwestionowane prawomocnym wyrokiem sądu. Rejestr ten zostanie gruntownie przebudowany i uproszczony, co ułatwi indywidualnym konsumentom korzystanie ze znajdujących się w nim postanowień w kontaktach z przedsiębiorcami. Zdaniem rzeczniczki urzędu Małgorzaty Cieloch, przekształcony rejestr umożliwi przedsiębiorcom samodzielną weryfikację wprowadzanych wzorców umów.

Dokument zakłada także dalsze promowanie form polubownego rozstrzygania sporów pomiędzy konsumentami a przedsiębiorcami. - Jest to tania i skuteczna metoda dochodzenia praw, zdecydowanie krótsza niż postępowanie przed sądem powszechnym. Niestety, spotyka się wciąż z małym zainteresowaniem konsumentów rezygnujących z egzekwowania praw i przedsiębiorców niezgadzających się na polubowną formę rozwiązania sporu.

Dlatego warto zastanowić się nad wprowadzeniem prawnych regulacji zobowiązujących przedsiębiorców do uczestnictwa w postępowaniu polubownym - tłumaczy Cieloch.

Dodaje, że takie rozwiązanie funkcjonuje już m.in. w Austrii, Holandii, Irlandii, a dotyczy głównie branży telekomunikacyjnej, usług finansowych i energetycznych.

Ważnym elementem Polityki Konsumenckiej jest ochrona zdrowia i życia słabszych uczestników rynku. Jej realizacji służyć będą kontrole najczęściej kupowanych towarów ze szczególnym naciskiem na produkty przeznaczone dla dzieci i do których wprowadzono nowe wymagania.

Przyjęty przez rząd dokument dużą wagę przywiązuje do przeglądu unijnych dyrektyw dotyczących ochrony praw słabszych uczestników rynku. Działania te mają uprościć, ujednolicić i zwiększyć przejrzystość aktów prawnych.