#filozofia

Autor dokonuje rekonstrukcji myśli św. Pawła w wybranych koncepcjach filozoficznych: Fryderyka Nietzschego, Sørena Kierkegaarda, Maxa Schelera, Simone Weil, Martina Bubera, Martina Heideggera, Zygmunta Freuda, Jacoba Taubesa, Alaina Badiou i Gorgio Agambena. Obecność tej myśli jest wieloraka. Skąd moc jej oddziaływania? Kim był Apostoł? Kim jest dla nas dzisiaj?

Książka Egzystencja i kultura jest owocem badań nad związkami, jakie zachodzą między ludzką egzystencją a różnymi tradycjami kulturowymi, jako symbolicznymi formami artykulacji ludzkiego ducha.

W Poznaniu 18 listopada odbyła się uroczystość nadania ks. prof. Michałowi Hellerowi tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. W ten sposób senat tej uczelni wyraził swoje uznanie dla osiągnięć naukowych i osobowości tego filozofa, kosmologa i teologa, zaliczanego do grona wybitnych przedstawicieli międzynarodowego środowiska naukowego.

Książka zawiera cztery eseje dotyczące filozofii Boga i religii oraz ontologii. Aby ułatwić czytelnikowi wejście w świat filozofii, autor świadomie zrezygnował z rozbudowanego aparatu krytycznego oraz fachowego języka na rzecz licznych przykładów z życia codziennego oraz religijnego.

Podróż rozpoczyna się od prezentacji pojęć i głównych problemów etyki. Następnie przedstawiani są Mistrzowie - od starotestamentowych proroków, starożytnych filozofów i reformatorów religijnych, po myślicieli nowożytnych, nie wyłączając "kontestatorów" etyki. Ostatnim etapem wyprawy jest poszukiwanie odpowiedzi na podstawowe pytanie: jak być w życiu dobrym człowiekiem na każdym poziomie społecznej drabiny.

W historii teologii utarło się przekonanie, że Atanazy nie uznawał istnienia ludzkiej duszy w Jezusie, gdyż uważał, że sam Logos zajmuje jej miejsce. Autor tej książki dowodzi, że Atanazy w ogóle nie zgadzał się z platońską koncepcją duszy, pojmowanej w zależności od założeń szkoły platońskiej, ale człowieczeństwo było w jego ujęciu niepodzielną całością. Wystarczy więc powiedzieć, że Logos przyjął ludzkie ciało, by określić przez to, że przyjął całą kompletną ludzką naturę, z jej wymiarem duchowym włącznie. Książka pokazuje więc, że wszechobecne w podręcznikach sformułowania o duszy Chrystusa powinny być zrewidowane z racji niewłaściwych założeń.

Filozofia Platona oprócz wątków ontologicznych i metafizycznych jest refleksją nad człowiekiem, jego życiem i wiedzą, jaką posiada o tym życiu. To refleksja nad dobrem, ze względu na które człowiek działa i do którego dąży. Podstawą platońskiej etyki jest umiejętność odróżniania pozorów dobra od jego prawdziwej postaci. Dlatego Platon kieruje naszą uwagę na duszę, która dzięki rozumowi jest nieocenionym bogactwem człowieka. Przedmiotem niniejszej pracy jest zagadnienie ocalenia duszy ludzkiej od zła. Platońskie pojęcie filozofii, zdaniem autorki, mieści w sobie aspekt soteriologiczny - jedynym środkiem wybawiającym duszę z mocy zła jest filozofia. Teza ta stanowi klucz do rozumienia platońskiej etyki i zagadnień z nią związanych.

Krytykę personalistyczną można wyprowadzić z prostego i ra­czej niespornego założenia: każdy akt twórczy jest aktem osobi­stym, każde dzieło jest znakiem danym przez osobę ludzką i utrwalonym w jakimś materiale. To w naszym przypadku byłby ów punkt środkowy, z którego krytyk może ogarnąć całość, punkt - w przekonaniu Coleridge'a - krytykowi równie niezbędny, jak astronomowi niezbędne jest przyjęcie stanowiska na słońcu, jeśli chce wyjaśnić ruchy systemu słonecznego. Spróbujmy rozejrzeć się w tym systemie.

Etyka jest starsza od chrześcijaństwa, lecz chrześci­jaństwo jest starsze od etyki w chrześcijaństwie. W świe­tle tego wcale nie odkrywczego stwierdzenia pojawia się wcale nie retoryczne pytanie: czy uprawianie etyki przez chrześcijan jest dziś na czasie? Albo w bardziej rady­kalnej wersji: czy uprawianie etyki przez chrześcijan jest w ogóle na... miejscu? Albowiem czyż etyka, podobnie jak cała filozofia, nie była od swego zarania domeną (miejscem) nieznających objawionej mądrości pogan?

Madonna, Perry Como i Atomówki - wszyscy śpiewają piosenki zatytułowane "Love Makes the World Go Round" ("Miłość sprawia, że świat się kręci"). To wyrażenie pojawia się, by opisać myślenie życzeniowe, fantazję, naiwne uczucie i ckliwość. U niektórych wywołuje ono wizje Don Kichota walczącego z wiatrakami.

Erotyzm wydaje się nam pokazywać, że nie jesteśmy „czymś”, jakąś rzeczą, którą można by uchwycić, ale że jesteśmy pewnym procesem, podczas którego wszelkie stałe kategorie wariują i zaczynają się zmieniać w swoje przeciwieństwo albo, lepiej mówiąc, to, co nazywamy sobą, jest cząstką tylko tego przewracającego wszystkie kategorie procesu, jego pochodną, wynurzającą się z niego w jakimś momencie w błysku autorefleksji, którego natura wszakże jest nieprzenikniona i nasuwać może rożne przypuszczenia.

Erotyzm wydaje się nam pokazywać, że nie jesteśmy „czymś”, jakąś rzeczą, którą można by uchwycić, ale że jesteśmy pewnym procesem, podczas którego wszelkie stałe kategorie wariują i zaczynają się zmieniać w swoje przeciwieństwo albo, lepiej mówiąc, to, co nazywamy sobą, jest cząstką tylko tego przewracającego wszystkie kategorie procesu, jego pochodną, wynurzającą się z niego w jakimś momencie w błysku autorefleksji, którego natura wszakże jest nieprzenikniona i nasuwać może rożne przypuszczenia.

Powiada się od jakiegoś czasu, że literatura stanowi locus theologicus, czy­li jest tym rodzajem przestrzeni artystycznej, który ofcjalnie został uznany za obszar pełnoprawnej, choć formułowanej implicite, refeksji teologicznej. To w literaturze – owszem, zwłaszcza w poezji – najczęściej bodaj pojawia­ły się rozmaite transpozycje motywów biblijnych czy (różnie od strony for­malnej artykułowane) zapisy doświadczenia wiary. Interferencje chrześci­jaństwa i literatury przyjmowały zatem – co najmniej do końca XIX wieku – również postać quasi-teologiczną. Czy jednak literatura może być dla chrześcijaństwa dyskursem nie tylko odświeżającym (w znaczeniu restytu­cji hermetycznego języka teologicznego), ale również atrakcyjnym poznaw­czo?

Alicja Kuczyńska kończy swój esej o przyjaźni, pisząc, iż „mit pięknego obrazu przyjaźni człowieka z człowiekiem odchodzi, ustępując miejsca «przyjaźni» z przedmiotem”. Z tego krótkiego zdania możemy wysupłać wiele interesujących pytań, choć w naszym skromnym szkicu ledwie dla kilku z nich znajdzie się miejsce. Czy istotnie człowiek traci zasadniczą więź z bliźnim, co tym samym zmieniałoby do niedawna „piękny obraz” ludzkiego świata?

{{ article.description }}