Program pontyfikatu Franciszka wpisany w jego papieski herb

O sposobie przeżywania misji następcy Apostoła Piotra świadczy przede wszystkim imię, jakie wybrał Jorge Bergoglio. Imię: Franciszek, wskazuje na prostotę i ubóstwo – dwa filary duchowości Świętego z Asyżu. Natomiast program pontyfikatu zmarłego papieża odczytać można w symbolice herbu, jakim się posługiwał.

Podczas pierwszej konferencji prasowej po konklawe, nowo wybrany Papież nawiązał do słów brazylijskiego kardynała Claudio Hummesa, który powiedział do niego: „Nie zapomnij o ubogich”. Imię Franciszek wyraża świadomość własnego ubóstwa oraz czynną pamięć o ubogich. To wybór drogi bycia bratem ludzi i całego świata w duchu słów, które odnajdujemy w „Pieśni Stworzenia”, wychwalającej Boga w dziełach jego rąk. Późniejsze dokumenty oraz inicjatywy Ojca Świętego potwierdziły profetyczny wybór imienia.

Program pontyfikatu Franciszka streszcza się też w jego herbie. Nieprzypadkowy jest kolor tarczy – typowy dla tradycji hiszpańskiej, który jednak wskazuje również na niebo, pozostające ostatecznym celem pielgrzymki ludu Bożego. Poza tarczą znalazły się symbole godności papieskiej, podobne do tych, jakie widnieją w herbie Benedykta XVI, czyli mitra, umieszczona między skrzyżowanymi kluczami: złotym i srebrnym, związanymi czerwonym sznurem. Na niebiskim tle tarczy umieszczono trzy ważne elementy, które symbolizują Świętą Rodzinę: Jezusa, Maryję i Józefa. Jezus jest przedstawiony w symbolu zakonu jezuitów czyli w monogramie IHS. Zawiera on pierwsze trzy litery jego imienia w języku greckim na tle rozpalonego złotego słońca. Papież Franciszek często podkreślał, że ukrzyżowany Chrystus jest słońcem, którego blaskiem powinien świecić Kościół. Posiada ono naprzemiennie promienie proste i zakrzywione, co podkreśla, że światło Chrystusa wskazuje drogę, a jednocześnie ogrzewa, obdarza czułością i bliskością. Litery imienia Zbawiciela są czerwone, co oznacza jego miłość do człowieka i świata. Nad literą H wznosi się krzyż, będący znakiem zwycięstwa i kotwicą naszej nadziei, oraz trzy czarne gwoździe przypominające, że prawdziwa miłość przechodzi przez ofiarę oraz że rany, które nosimy w sobie, powinny dawać życie.

W dolnej części herbu, po lewej stronie, znajduje się ośmioramienna gwiazda ukazująca Maryję jako kobietę ośmiu błogosławieństw, Matkę Chrystusa i Kościoła. Szczególną czcią Papieża Franciszka zawsze cieszył się obraz Maryi rozplątującej więzy, który znajduje się w Augsburgu, w Kościele św. Piotra. Podczas pobytu w Niemczech Jorge Bergoglio kontemplował do barokowe malowidło z XVIII wieku. Wracając do Argentyny, wziął ze sobą paczkę obrazków z modlitwą do Maryi, która rozplątuje więzy. W latach dziewięćdziesiątych, gdy umieszczono kopię tego obrazu w jednym z kościołów Buenos Aires, cieszył się on wielką czcią, co skłoniło późniejszego papieża do wyznania, że nigdy nie czuł, aby tak dużo zależało od Boga. Podczas pierwszej pielgrzymki zagranicznej do Brazylii, przebywając w Sanktuarium Maryjnym w Aparecida, Franciszek poświęcił jej swój pontyfikat oraz same Światowe Dni Młodzieży. Modlił się wtedy do Maryi: „Poświęcam ci swój umysł, aby zawsze myślał o miłości, na jaką zasługujesz; poświęcam ci swój język, aby zawsze Cię chwalił oraz rozszerzał cześć dla Ciebie; poświęcam ci swoje serce… wspomagaj mnie we wszystkich potrzebach duchowych i ziemskich, szczególnie w godzinie mojej śmierci… wzmacniaj mnie w moich słabościach, abym Ci służył wiernie w tym życiu, abym mógł Ciebie chwalić, kochać Cię i składać dzięki w niebie przez całą wieczność”. Franciszek wierzył Maryi, traktował ją jak matkę, która go kocha i nigdy nie pozostawi samego.

W dolnym prawym rogu herbu papieskiego znajdował się się kwiatu nardu. W tradycyjnej ikonografii krajów języka hiszpańskiego, św. Józef jest przedstawiany jako trzymający gałąź nardu w dłoni. Przez całe życie Papież Franciszek był związany z postacią Opiekuna Jezusa i Oblubieńca Maryi. Inauguracja jego pontyfikatu miała miejsce 19 marca 2013 roku, a więc w samą uroczystość Józefa. Papieżowi Bergoglio zawdzięczamy wprowadzenie do trzech modlitw eucharystycznych imienia św. Józefa oraz ogłoszenie roku 2021 Rokiem św. Józefa, a także wydanie Listu Apostolskiego Patris corde – ojcowskim sercem. Franciszek poświęcił św. Józefowi długi cykl katechez, w których wskazał go jako patrona, który może być wsparciem, pocieszeniem i przewodnikiem w czasach globalnego kryzysu. Opiekun św. Rodziny żył na peryferiach egzystencjalnych, w miejscach oddalonych od wielkich ośrodków, przez co kieruje uwagę na to, co inni odrzucają i lekceważą. Zachęca też, byśmy wciąż na nowo zaczynali od Betlejem i od Nazaretu, czyli od tego co małe i zwyczajne. Św. Józef udziela nam lekcji męstwa pośród przeciwności. W ich obliczu czujemy się zagrożeni, ale możemy je przezwyciężyć z odwagą zaufania Bożej Opatrzności.