Astma - infekcje zaostrzają chorobę

Wrzesień to dla chorych dzieci jeden z najtrudniejszych miesięcy w roku. Lekarze pediatrzy, pulmonolodzy i alergolodzy nazywają ten okres "jesiennym atakiem astmy". Jego kulminacja przypada na trzydziesty ósmy tydzień roku. Właśnie we wrześniu lekarze odnotowują ok. 25 proc. wszystkich związanych z astmą hospitalizacji i wizyt na oddziałach ratunkowych.

- Jednym z największych wyzwań, jakie stoi przed specjalistami chorób płuc i alergologami jest zbudowanie "frontu jedności przeciw atakowi astmy". Ten front można zbudować tylko z rodzicami, poprzez odpowiednią edukację w zakresie profilaktyki i leczenia astmy - mówi prof. Barbara Rogala, prezydent Polskiego Towarzystwa Alergologicznego.

Świszczący oddech

Główną przyczyną jesiennej epidemii astmy jest zwiększone natężenie wirusowych infekcji dróg oddechowych w postaci typowych przeziębień wywoływanych rhinowirusami. Eksperci twierdzą, że powodują one aż 80 proc. zaostrzeń choroby. Wrzesień to też okres, w którym dzieci wracają do szkoły i ponownie stykają się z alergenami obecnymi w kurzu i pleśniach w szkołach, przedszkolach, salach sportowych. Kolejnym czynnikiem zwiększającym prawdopodobieństwo zaostrzenia choroby jest też nagminne zapominanie o terapii i samowolne odstawianie leczenia przeciwastmatycznego podczas wakacji. Zaostrzeniom sprzyja również stres związany z powrotem do szkoły i zwiększeniem codziennych obowiązków.

Jesienny atak astmy nie musi być jednak zaskoczeniem - można się do niego przygotować, aby zminimalizować jego skutki. Pierwszym krokiem, który może pozwolić na uniknięcie zaostrzenia astmy u dziecka jest kontrolna wizyta u lekarza pediatry i alergologa, a następnie wprowadzenie odpowiedniego leczenia. Ocena stanu zdrowia dziecka po wakacjach powinna być na stałe wpisana w kalendarz rodzica dziecka z astmą.

- Objawami zaostrzenia astmy u dziecka są najczęściej ataki kaszlu ze świszczącym oddechem, gorsza tolerancja wysiłku fizycznego i wybudzenia nocne z powodu napadów duszności - przypomina prof. Barbara Rogala. - Aby zapobiec wystąpieniu tych objawów rodzice powinni podjąć działania profilaktyczne w postaci kontrolnej wizyty u lekarza i ewentualnej modyfikacji leczenia jeszcze w okresie remisji choroby.

Sport ułatwia leczenie

Jednym z mitów krążących w społeczeństwie jest przekonanie o szkodliwości podejmowania wysiłku fizycznego przez dzieci z astmą "dla ich dobra".
Powody są zwykle te same: napady duszności w trakcie wysiłku fizycznego mogą być niebezpieczne dla dziecka, wzbudzać strach i niechęć jego otoczenia, spowodować zaostrzenie choroby i konieczność hospitalizacji.

- Nowy rok szkolny dla wielu uczniów z astmą rozpocznie się od zwolnienia z zajęć wychowania fizycznego - mówi dr Teresa Marek-Szydłowska, specjalista chorób dzieci i specjalista chorób płuc ze szpitala MSWiA w Krakowie. - Zjawisko to jest tak powszechne, że przybiera w naszych szkołach rozmiar epidemii. Astma i inne choroby alergiczne dominują wśród przyczyn zwolnień lekarskich. Takie podejście nie ma jednak żadnego racjonalnego i naukowego uzasadnienia.

Wszystkie aktualne konsensusy leczenia astmy u dzieci (Practall 2008, GINA 2009) zalecają wysiłek fizyczny jako element warunkujący właściwy rozwój układu oddechowego. Dobra tolerancja wysiłku fizycznego jest podstawowym parametrem wskazującym na prawidłową kontrolę astmy.

Dr Teresa Marek-Szydłowska podkreśla, że ruch, wysiłek fizyczny, współzawodnictwo sportowe są niezbędnymi elementami prawidłowego rozwoju każdego młodego organizmu, a szczególnie dziecka obarczonego chorobą przewlekłą, jaką jest astma. - Uprawianie sportu pozwala na przezwyciężanie choroby, dochodzenie do sukcesów, daje radość zwycięstwa, uczy znoszenia porażek, wpływa na kondycję i wydolność oddechową, ale także poprawia samoocenę i kształtuje osobowość dziecka na całe życie.

Robert Korzeniowski, wielokrotny mistrz olimpijski i świata w chodzie sportowym, od lat chorujący na astmę przyznaje, że jako dziecko doświadczył większości lęków i stresów dotykających dzieci żyjących z tą chorobą. - Sport odegrał w moim życiu bardzo ważną rolę - mówi Korzeniowski i dodaje: - Poprawił moją formę fizyczną, ale przede wszystkim pozwolił mi uwierzyć w siebie. Nauczyłem się kontrolować chorobę, a aktywność fizyczna mi to ułatwiała. Dzieci z astmą powinny uprawiać sport, który pozwala łatwiej znosić gorsze okresy choroby.

Choć korzyści z uprawiania sportu są bezsprzeczne, to nie każda forma aktywności fizycznej w równym stopniu jest zalecana dla dzieci z astmą. Do bezpiecznych dyscyplin sportowych zaliczamy pływanie, surfing, żeglarstwo, gimnastykę szwedzką, dyscypliny rzutowe, skoki w dal i wzwyż, tenis, golf oraz gry zespołowe, w których występuje krótkotrwały (interwałowy), intensywny wysiłek fizyczny (np. siatkówka).

Pacjentom z astmą odradza się na ogół uprawiania sportów i uczestniczenia w zajęciach WF wymagających długotrwałych biegów, wysiłku w suchym i zimnym powietrzu, np. biegi narciarskie, hokej na lodzie, łyżwiarstwo figurowe, kolarstwo, piłkę nożna czy biegi przełajowe. - Chociaż tak naprawdę wszystko zależy od osobniczych predyspozycji dziecka i stopnia kontroli choroby - dodaje dr Marek-Szydłowska.

Dobrze kontrolowana i leczona astma, czyli "astma bez astmy", pozwala chorym dzieciom na aktywne życie. Stosowane powszechnie w leczeniu leki przeciwastmatyczne, takie jak leki przeciwleukotrienowe pozwalają skutecznie kontrolować przebieg choroby i u większości pacjentów zapobiegać wstąpieniu duszności i powysiłkowemu skurczowi oskrzeli.

Źródło: Infekcje zaostrzają chorobę, www.dziennikpolski24.pl