Dar komunii

Drodzy Bracia i Siostry!

Kościół — wspólnota zgromadzona przez Syna Bożego, który stał się człowiekiem — dzięki posłudze apostolskiej żyć będzie w zmieniających się epokach, tworząc i umacniając komunię w Chrystusie i w Duchu Świętym, do której wszyscy są wezwani i w której mogą dostąpić zbawienia danego przez Ojca. Dwunastu — jak mówi pod koniec I w. papież Klemens, trzeci następca Piotra — zatroszczyło się w istocie o ustanowienie swych następców (por. 1 Clem 42, 4), tak aby powierzone im posłannictwo było kontynuowane po ich śmierci. I tak Kościół, posiadający organiczną strukturę, prowadzony przez prawowitych pasterzy, istniał przez wieki i nadal istnieje w świecie jako tajemnica komunii, w której w jakiejś mierze odzwierciedla się komunia trynitarna, tajemnica samego Boga.

Już Apostoł Paweł nawiązuje do tego najwyższego źródła trynitarnego, gdy życzy swoim chrześcijanom: «Łaska Pana Jezusa Chrystusa, miłość Boga i dar jedności w Duchu Świętym niech będą z wami wszystkimi!» (2 Kor 13, 13). Te słowa, stanowiące prawdopodobnie echo kultu rodzącego się Kościoła, ukazują jasno, w jaki sposób bezinteresowny dar miłości Ojca w Jezusie Chrystusie urzeczywistnia się i wyraża w komunii dokonującej się za sprawą Ducha Świętego. Ta interpretacja, opierająca się na ścisłym paralelizmie, występującym w tekście między trzema dopełniaczami («łaska Pana Jezusa Chrystusa... miłość Boga... i dar jedności w Duchu Świętym»), ukazuje «komunię» jako szczególny dar Ducha, owoc miłości darowanej przez Boga Ojca oraz łaski ofiarowanej przez Pana Jezusa.

Zresztą bezpośredni kontekst, w którym kładzie się nacisk na braterską komunię, pozwala nam dostrzegać w koinoníi Ducha Świętego nie tylko «uczestnictwo» w życiu Bożym jakby odrębnie każdego poszczególnego człowieka, ale również, co logiczne, «komunię» wierzących, której źródłem i głównym sprawcą jest Duch Święty (por. Flp 2, 1). Można by powiedzieć, że łaska, miłość i jedność, odniesione odpowiednio do Chrystusa, Ojca i Ducha, stanowią różne aspekty jedynego Bożego działania dla naszego zbawienia, dzieła tworzącego Kościół i czyniącego z Kościoła — jak mówi św. Cyprian w III w. — «lud zjednoczony jednością Ojca i Syna, i Ducha Świętego» (De orat. Dom., 23: PL 4, 536, cyt. w: Lumen gentium, 4).

Idea komunii jako uczestnictwa w życiu trynitarnym jest w sposób szczególnie głęboki przedstawiona w Ewangelii św. Jana, gdzie komunia miłości, łącząca Syna z Ojcem i z ludźmi, jest jednocześnie wzorem i źródłem braterskiej komunii, która powinna wzajemnie jednoczyć uczniów: «To jest moje przykazanie, abyście się wzajemnie miłowali, tak jak Ja was umiłowałem» (J 15, 12; por. 13, 34). «Aby wszyscy stanowili jedno, (...) tak jak My jedno stanowimy» (J 17, 21. 22). A więc komunia ludzi z Bogiem Trynitarnym oraz komunia ludzi między sobą. Już podczas ziemskiego pielgrzymowania uczeń dzięki komunii z Synem może uczestniczyć w Boskim życiu Jego oraz Ojca: «mieć z nami współuczestnictwo, znaczy: mieć je z Ojcem i z Jego Synem, Jezusem Chrystusem» (1 J 1, 3). To życie w komunii z Bogiem i nasze życie w komunii jest właściwym celem głoszenia Ewangelii, jest celem nawrócenia na chrześcijaństwo: «cośmy ujrzeli i usłyszeli, oznajmiamy także wam, abyście i wy mieli współuczestnictwo z nami» (1 J 1, 3). A więc ta podwójna komunia — komunia z Bogiem i pomiędzy nami, jest nierozdzielna. Gdzie niszczy się komunię z Bogiem, będącą komunią z Ojcem, z Synem i z Duchem Świętym, niszczy się również korzenie i źródło komunii między nami. A gdy my nie żyjemy w komunii, nie ma również żywej i prawdziwej komunii z Bogiem Trynitarnym, jak już słyszeliśmy.

Teraz pójdźmy dalej. Komunia — owoc Ducha Świętego — karmi się Chlebem eucharystycznym (por. 1 Kor 10, 16-17) i znajduje wyraz w braterskich więziach, w pewnego rodzaju antycypacji przyszłego świata. W Eucharystii Jezus nas karmi, jednoczy z sobą, z Ojcem, z Duchem Świętym i między nami, a ta sieć jedności, ogarniająca cały świat, jest antycypacją w naszych czasach świata przyszłego. Właśnie dlatego, będąc antycypacją przyszłego świata, komunia jest darem pociągającym za sobą także bardzo realne konsekwencje, pozwala nam wyjść z naszej samotności, z zamknięcia się w sobie, i daje nam udział w miłości, łączącej nas z Bogiem i pomiędzy sobą. Łatwo zrozumieć, jak wielki jest to dar, wystarczy pomyśleć o podziałach i konfliktach ciążących na relacjach między poszczególnymi ludźmi, grupami i całymi narodami. A jeśli nie ma daru jedności w Duchu Świętym, podział ludzkości jest nieunikniony. «Komunia» jest prawdziwie Dobrą Nowiną, ofiarowanym nam przez Pana środkiem zaradczym na zagrażającą dziś wszystkim samotność; jest cennym darem, dającym nam poczucie, że jesteśmy przyjęci i umiłowani w Bogu, w jedności Jego ludu zgromadzonego w imię Trójcy Świętej. Jest światłem pozwalającym jaśnieć Kościołowi jako znak wzniesiony pośród narodów: «Jeżeli mówimy, że mamy z Nim współuczestnictwo, a chodzimy w ciemności, kłamiemy i nie postępujemy zgodnie z prawdą. Jeżeli zaś chodzimy w światłości, tak jak On sam trwa w światłości, to mamy jedni z drugimi współuczestnictwo» (1 J 1, 6-7). W ten sposób Kościół, pomimo wszystkich ludzkich słabości składających się na jego historyczny wizerunek, jawi się jako wspaniałe dzieło miłości aż do skończenia czasów, przybliżające Chrystusa każdemu człowiekowi, który pragnie się z Nim naprawdę spotkać. W Kościele Pan jest nam zawsze współczesny. Pismo Święte nie należy do przeszłości. Pan nie przemawia w przeszłości, ale w chwili obecnej. Rozmawia z nami dzisiaj, daje nam światło, ukazuje nam drogę życia, ofiaruje nam komunię i w ten sposób przygotowuje nas i otwiera na pokój.

Streszczenie katechezy w języku polskim, odczytane podczas audiencji generalnej:

Kościół Chrystusowy wzrasta na przestrzeni dziejów jako sakrament komunii Trójcy Świętej i ludzi. O tej komunii, która jest darem Ducha Świętego, a jednocześnie źródłem jedności braterskiej uczniów, przypomina znane pozdrowienie św. Pawła: «Łaska naszego Pana Jezusa Chrystusa, miłość Boga i dar jedności w Duchu Świętym niech będą z wami» (2 Kor 13, 13). Znamy także prośbę Chrystusa: «aby wszyscy stanowili jedno, jak Ty, Ojcze, we Mnie, a ja w Tobie» (J 17, 21). Kościół jako komunia «osób świętych», umacniany Eucharystią, jest dla świata podzielonego niezgodą i konfliktami szczególnym darem, «dobrą nowiną», a także ogromnym wyzwaniem. To w Kościele każdy z nas doświadcza tej wyjątkowej komunii miłości z Bogiem, która w pełni stanie się naszym udziałem w wieczności. «Jeżeli więc mówimy, że mamy współuczestnictwo z Chrystusem, a chodzimy w ciemności, kłamiemy i nie postępujemy zgodnie z prawdą. Jeżeli zaś chodzimy w światłości, wtedy jedni z drugimi trwamy w braterskiej komunii miłości» (por. 1 J 1, 6).

Benedykt XVI