Kultura ludzi pracy musi pozostać kulturą solidarną

Pan Laurent Katame

Przewodniczący Światowego Ruchu

Chrześcijańskich Ludzi Pracy

1. W chwili gdy członkowie Światowego Ruchu Chrześcijańskich Ludzi Pracy spotykają się w Săo Paulo na zgromadzeniu generalnym, przekazuję panu, panie przewodniczący, oraz wszystkim obecnym serdeczne pozdrowienia, zapewniając was o nieustannej pamięci w modlitwie. Pragnę zachęcić uczestników waszego zgromadzenia, a za ich pośrednictwem wszystkich członków ruchu, do dalszej aktywnej działalności i odpowiedzialnego wykonywania zadań chrześcijańskich ludzi pracy. Wasze spotkanie jest ważnym wydarzeniem dla całego ruchu, jego działacze mogą bowiem zaczerpnąć nowej siły, jako ludzie i chrześcijanie, aby włączyć się w rozwiązywanie problemów, jakie stoją dziś przed światem pracy.

Ważne miejsce w działalności waszego ruchu zajmuje rewizja życia, pozwalająca wam przyjrzeć się w ewangelicznym świetle ludziom i sytuacjom, aby coraz skuteczniej służyć wolności, umacniać szacunek dla każdego człowieka pracy oraz jego solidarny udział w życiu zawodowym. Ta pedagogia ruchu winna wpływać na kształt życia osobistego i wspólnotowego. Jej punktem wyjścia jest rzeczywistość duchowa; zakłada ona mianowicie istnienie głębokiej relacji z Chrystusem, który wzywa swoich uczniów, aby bronili człowieka i wszelkie swoje działania opierali na podstawowych zasadach moralnych i ewangelicznych. Jest zatem szczególnie wskazane, aby w obecnym Roku Jubileuszowym każdy chrześcijanin pracujący, starając się lepiej pełnić swoją misję w służbie Ewangelii w społeczeństwie, coraz bardziej zbliżał się do Chrystusa, Odkupiciela człowieka i Pana dziejów, aby otrzymywać od Niego łaski niezbędne dla ziemskiej działalności. W tym sensie udział w Eucharystii przypomina o szczególnej misji człowieka w łonie odkupionego stworzenia; właśnie w łączności z ofiarą Chrystusa działalność człowieka zyskuje pełny wymiar, ponieważ każdy chrześcijanin jest powołany do złożenia Bogu w ofierze — jak głosi modlitwa na ofiarowanie — «owocu ziemi i pracy rąk ludzkich», aby otrzymać od Zbawiciela chleb życia wiecznego.

2. Misja ludzi polega na tym, że mają przez pracę budować świat sprawiedliwy i braterski, w którym ludzie pracy doczekają się uznania swojej godności i należnego im miejsca w społeczeństwie. Troszcząc się o rzeczywistość stworzoną, chronią i rozwijają dobra ziemi. W ten sposób praca zwraca ich ku Bogu, bo kontynuują oni Jego stwórcze dzieło (por. Laborem exercens, 25) i przyczyniają się do realizacji Bożego zamysłu w dziejach (por. Gaudium et spes, 34). Praca zwraca też człowieka ku braciom, ponieważ jest praktyką miłości bliźniego oraz daje całemu społeczeństwu możliwość korzystania z trudu każdego człowieka.

Aby pozwolić ludziom pracy być w coraz większej mierze aktywnymi uczestnikami życia zawodowego, wasz ruch powinien troszczyć się, na różnych szczeblach swojej struktury, o formację duchową, moralną i intelektualną swoich członków, dając im w ten sposób środki, które pomagają odkrywać sens i wartość pracy dla jednostki i dla społeczności (por. Centesimus annus, 6; Laborem exercens, 8), dostarczając im narzędzi do refleksji i analizy oraz punktów odniesienia dla działalności indywidualnej i zbiorowej. Warto też, aby każdy znalazł sobie odpowiednie miejsce w sieci relacji zawodowych i pozazawodowych, aby brać czynny udział w życiu społeczności. Każdy człowiek jest bowiem niezbędnym elementem w życiu przedsiębiorstwa i społeczeństwa i powinien być świadom swojej roli w służbie społeczności.

Chociaż praca zajmuje ważne miejsce w życiu człowieka, nie jest dla niego wszystkim. W trosce o zachowanie równowagi w ludzkim życiu należy przywiązywać odpowiednie znaczenie do czasu wolnego, do życia osobistego i rodzinnego, do odpoczynku niedzielnego, który pozwala człowiekowi zwrócić się ku Bogu, aby mógł intensywniej przeżywać każdą chwilę swego życia. Troska ta nie powinna się koncentrować na nabywaniu i niepohamowanej konsumpcji dóbr, zbyt często uważanych za podstawową motywację ludzkiej pracy, ale powinna zwracać ludzkie życie także w innych kierunkach.

3. Jesteście w pełni świadomi ogromnych przemian, jakie wstrząsają dziś gospodarką i światem pracy na skutek wielkiego postępu techniki oraz powstawania nowych sytuacji politycznych i kulturowych. Właściciele przedsiębiorstw, ludzie pracy, osoby sprawujące odpowiedzialne funkcje polityczne i społeczne — nikt nie powinien godzić się na globalizację opartą wyłącznie na kryteriach ekonomicznych ani poddawać się nieuchronnej logice ślepych mechanizmów. Wraz z wszystkimi uczestnikami życia społecznego, partnerami dialogu i współpracy, ludzie pracy powinni podejmować działania pozwalające unikać szkodliwych skutków globalizacji oraz rozwoju techniki, które miażdżą człowieka. Nowa koniunktura gospodarcza każe stosować nowe narzędzia analizy i działania; w tej dziedzinie zwłaszcza organizacje wiernych świeckich winny włączać się w poszukiwanie rozwiązań opartych na wartościach ewangelicznych.

4. Szczególną uwagę należy poświęcić młodym szukającym pracy, bezrobotnym, ludziom, którzy nie otrzymują wystarczającego wynagrodzenia lub którym brakuje środków materialnych; istotne jest, aby całe społeczeństwo zabiegało o włączenie lub ponowne włączenie w aktywność zawodową wszystkich osób w odpowiednim wieku oraz by ubóstwo i nędza, poniżające ludzką godność, zostały przezwyciężone dzięki coraz większej solidarności. Słusznie zwraca się dzisiaj szczególną uwagę na ochronę ludzi pracy, których nie wolno poddawać presjom uwłaczającym ich człowieczeństwu, ale należy szanować ich niezbywalną ludzką godność i prawa każdego, zwłaszcza prawo do godziwego życia (por. Leon XIII, Rerum novarum, 4; 34) oraz do właściwego rozwoju kariery zawodowej. Należy też poważnie podchodzić do kwestii emerytur dla wszystkich zatrudnionych. Po życiu pełnym trudu mają oni prawo do godziwej emerytury (por. Pius XI, Quadragesimo anno, 81), która pozwoli im żyć oraz utrzymać osoby będące nadal pod ich opieką. Jest to normalny wyraz solidarności, równouprawnienia i sprawiedliwości w relacjach między pokoleniami, do jakiego Kościół pragnie nakłonić wszystkich członków współczesnego społeczeństwa.

5. Rok Jubileuszowy jest szczególną sposobnością do refleksji nad nowymi formami solidarności politycznej, ekonomicznej i społecznej na wszystkich szczeblach społeczeństwa. Kultura ludzi pracy mimo wszelkich przeszkód musi pozostać kulturą solidarną — w codziennej rzeczywistości pracy, w miejscach zamieszkania, wśród młodzieży. Przede wszystkim dzięki waszej miłości bliźniego i poczuciu sprawiedliwości taka kultura będzie mogła powstać, utrwalić się i przynieść owoce. Rok Jubileuszowy jest też czasem sprzyjającym refleksji nad nierównościami ekonomicznymi i społecznymi istniejącymi na świecie, wewnątrz poszczególnych krajów i w relacjach między nimi, oraz przywróceniu właściwej hierarchii wartości, w której pierwsze miejsce zajmuje godność ludzi pracy, ich wolność, odpowiedzialność i niezbędny udział w życiu przedsiębiorstwa. Jubileusz to wreszcie szczególnie doniosła okazja do refleksji nad sposobami nadania solidarności wymiarów ogólnoświatowych, aby ogarniała przede wszystkim kraje ubogie, zwłaszcza te, które są przygniecione ciężarem zadłużenia. Choć globalizacja gospodarki i rozwój nowych technologii stwarza realne możliwości postępu, przyczynia się zarazem do pogłębienia problemu bezrobocia, dyskryminacji i skrajnej nietrwałości zatrudnienia, czego pierwszymi i najliczniejszymi ofiarami są kobiety, które w pewnych krajach, gdzie dominuje gospodarka zaspokajająca jedynie podstawowe potrzeby, stanowią jeden z jej głównych filarów. Solidarność i współuczestnictwo to gwarancje moralne, dzięki którym ludzie i narody są nie tylko narzędziami, ale stają się twórcami własnej przyszłości. Oto dlaczego należy dążyć do «globalizacji solidarności» i do tego, by globalizacja ekonomiczna nie wykluczała jednostek ani narodów. Konkretnym przejawem takiej solidarności winno być darowanie długów krajom najuboższym, a przynajmniej ich znaczna redukcja. Należy przy tym zadbać, troszcząc się o jawność życia społecznego, aby darowane długi oraz udzielone znów kredyty i inwestycje zostały spożytkowane dla wspólnego dobra, a zarazem dostarczyć pomoc naukową i wykwalifikowany personel, który będzie wspomagał transformację lokalnej gospodarki. Taka pomoc pozwoli zapewnić formację ogólną i techniczną mieszkańcon danego kraju w celu wsparcia prawdziwego postępu ludzi pracy oraz krajów rozwijających się, a także pomoże w przejęciu przez ludność miejscową kontroli nad gospodarką. Wasz ruch, obecny na wszystkich kontynentach, wnosi w te działania szczególnie cenny wkład.

Prosząc św. Józefa, aby wspomagał was w waszej pracy, udzielam wam z całego serca Błogosławieństwa Apostolskiego, którym ogarniam wszystkich uczestników waszego zgromadzenia generalnego i wszystkich członków Światowego Ruchu Chrześcijańskich Ludzi Pracy oraz ich rodziny.

Watykan, 7 maja 2000 r.