Rozważanie przed modlitwą "Anioł Pański", 13 grudnia 1998

1. W naszych rozważaniach nad encykliką Fides et ratio pragnę dzisiaj podkreślić, że istnienie prawdy jest wspólną przesłanką dla wiary i dla rozumu. Jeżeli bowiem człowiek zadaje pytania, to dlatego że kieruje nim pragnienie i nadzieja znalezienia odpowiedzi.

Czasem poszukiwanie prawdy jest uciążliwe, prawie nigdy nie udaje się poznać jej w całości, a doświadczenie własnej omylności skłania człowieka do pokory i tolerancji wobec innych. Zarazem jednak nie ma podstaw pewna radykalna odmiana sceptycyzmu, która podaje w wątpliwość samą możliwość dotarcia do prawdy. Tam, gdzie panuje sceptycyzm, zanikają solidne kryteria osądu i rozeznania, powstaje też ryzyko, że ludzkie istnienie, podporządkowane wyłącznie emocjom, zostanie pozbawione fundamentu.

2. W rzeczywistości, chociaż człowiek zdaje sobie sprawę, jak trudno jest dotrzeć do prawdy i osiągnąć pewność w wielu dziedzinach, zarazem doświadcza, że istnieją pewne podstawowe prawdy i zasady powszechnie uznawane za niepodważalne.

Prawdy te stanowią istotny warunek myślenia, istnienia i współistnienia. To one pozwalają nam porozumiewać się, poszukiwać, uznawać własne błędy, współistnieć i kochać. Nawet nauki empiryczne potwierdzają istnienie prawdy. Ich rozwój polega na odkrywaniu kolejnych cząstek prawdy i stopniowym przezwyciężaniu błędów. Właśnie dlatego każda autentyczna zdobycz nauki jest krokiem ku pełni prawdy. Dotyczy to także innych dziedzin poznania. Stąd też encyklika Fides et ratio wskazuje na istnienie pewnego zasobu wiedzy filozoficznej, «który można uznać za swego rodzaju duchowe dziedzictwo ludzkości» (n. 4).

Ze swej strony objawienie przychodzące z wysoka, które osiągnęło pełnię w Chrystusie, choć otwiera nas na głębsze poznanie tajemnicy Boga i Jego zamysłu zbawienia, nigdy nie przeciwstawia się prawdom już poznanym dzięki światłu rozumu, ale raczej je potwierdza, oczyszcza i utrwala.

3. Drodzy bracia i siostry! Powierzajmy opiece Najświętszej Panny wszystkich, którzy przeżywają okres zagubienia i zwątpienia, a przez to czują się pozbawieni pewników i nadziei. Zarazem uczmy się od Maryi pokory i odwagi, aby dążyć zawsze do prawdy, poszukując jej i świadcząc o niej z wszystkich sił. Niech Ona pomoże nam zrozumieć, że poszukiwanie prawdy jest ostatecznie poszukiwaniem Boga.