Wszystko odnowić w Chrystusie

Drodzy bracia i siostry!

Dziś chciałbym zatrzymać się przy postaci mojego poprzednika św. Piusa X — w najbliższą sobotę będziemy obchodzić jego wspomnienie liturgiczne — i zwrócić uwagę na pewne jego cechy, które mogą być przydatne również u pasterzy i wiernych naszej epoki.

Giuseppe Sarto — tak brzmiało jego nazwisko — urodził się w Riese (Treviso) w 1835 r. w rodzinie chłopskiej; po ukończeniu studiów w seminarium w Padwie został wyświęcony na kapłana w wieku 23 lat. Początkowo był wikarym w Tombolo, następnie został proboszczem w Salzano, a później kanonikiem katedry w Treviso, gdzie pełnił funkcję kanclerza biskupa i kierownika duchownego w seminarium diecezjalnym. W tych latach bogatej i wielkodusznej posługi duszpasterskiej przyszły papież dał dowód owej głębokiej miłości do Chrystusa i do Kościoła, owej pokory i prostoty oraz wielkiego miłosierdzia względem najbardziej potrzebujących, które cechowały całe jego życie. W 1884 r. został mianowany biskupem Mantui, a w 1893 r. patriarchą Wenecji. 4 sierpnia 1903 r. został wybrany na papieża; misję tę przyjął z wahaniem, ponieważ nie uważał się za godnego tak wzniosłego zadania.

Pontyfikat św. Piusa X pozostawił niezatarty ślad w historii Kościoła, a upływał on pod znakiem wielkiego wysiłku reformatorskiego, co syntetycznie wyraża motto Instaurare omnia in Christo — «Wszystko odnowić w Chrystusie». Jego działalność w istocie dotyczyła różnych dziedzin Kościoła. Od samych początków zajął się reorganizacją Kurii Rzymskiej; później zapoczątkował prace nad redagowaniem Kodeksu Prawa Kanonicznego, który został promulgowany przez jego następcę Benedykta XV. Propagował również reformę studiów i «iter» formacyjnego przyszłych kapłanów, zakładał liczne seminaria regionalne, mające dobrze zaopatrzone biblioteki i przygotowanych wykładowców. Inną ważną dziedziną była formacja doktrynalna ludu Bożego. Jeszcze w latach, kiedy był proboszczem, sam opracował katechizm, a w czasie posługi biskupiej w Mantui pracował nad tym, aby doprowadzić do powstania jednego katechizmu, jeśli nie uniwersalnego, to przynajmniej włoskiego. Jako prawdziwy pasterz rozumiał, że sytuacja epoki, również ze względu na zjawisko emigracji, rodziła potrzebę katechizmu, z którego mógłby korzystać każdy wierny, niezależnie od miejsca zamieszkania i od okoliczności życia. Gdy został papieżem, przygotował tekst doktryny chrześcijańskiej dla diecezji Rzymu, który później upowszechnił się w całych Włoszech i w świecie. Ten katechizm, nazywany «Katechizmem Piusa X», stał się dla wielu osób niezawodnym przewodnikiem w poznawaniu prawd wiary, dzięki temu, że był napisany językiem prostym, jasnym i precyzyjnym, oraz ze względu na skuteczność wykładu.

Wiele uwagi poświęcił reformie liturgii, zwłaszcza muzyki sakralnej, aby pomóc wiernym w pogłębianiu życia modlitwy i prowadzić ich do pełniejszego uczestnictwa w sakramentach. W motu proprio «Tra le sollecitudini» (1903 r.), które ogłosił w pierwszym roku pontyfikatu, stwierdza on, że pierwszym i nieodzownym źródłem prawdziwej duchowości chrześcijańskiej jest aktywne uczestniczenie w świętych tajemnicach oraz w publicznej i uroczystej modlitwie Kościoła (por. aas 36 [1903], 531). Dlatego zalecał częste przystępowanie do sakramentów, opowiadając się za codziennym przyjmowaniem komunii św., po dobrym przygotowaniu, i odpowiednio przyspieszając pierwszą komunię dzieci przez obniżenie wieku do 7 lat, «kiedy dziecko zaczyna rozumować» (por. Kongregacja Sakramentów, Decretum «Quam singulari»: AAS 2 [1910], 582).

Wierny zadaniu utwierdzania braci w wierze, św. Pius X w obliczu pewnych tendencji, jakie pojawiły się w środowisku teologicznym pod koniec XIX w. i w początkach w. XX, zdecydowanie potępił «modernizm», by chronić wiernych przed błędnymi koncepcjami i propagować naukowe zgłębianie Objawienia w zgodzie z Tradycją Kościoła. 7 maja 1909 r. na mocy listu apostolskiego Vinea electa powołał do życia Papieski Instytut Biblijny. Wybuch wojny boleśnie naznaczył jego ostatnie miesiące życia. Apel, z jakim zwrócił się do katolików świata 2 sierpnia 1914 r., by wyrazić «wielkie ubolewanie» z powodu obecnej godziny, był pełnym cierpienia wołaniem ojca, który widzi, że dzieci stają do walki przeciwko sobie. Wkrótce po tym — 20 sierpnia — umarł, a opinia o jego świętości od razu zaczęła się szerzyć wśród ludu chrześcijańskiego.

Drodzy bracia i siostry, św. Pius X uczy nas wszystkich, że u podstaw naszej działalności apostolskiej w rozmaitych dziedzinach, w jakich pracujemy, musi być zawsze ścisła osobista więź z Chrystusem, którą trzeba pielęgnować i umacniać każdego dnia. To jest istotą całego jego nauczania, całej jego pracy pasterskiej. Tylko gdy jesteśmy zakochani w Panu, będziemy zdolni prowadzić ludzi do Boga, otwierać ich na Jego miłosierną miłość, a tym samym otwierać świat na Boże miłosierdzie.

Apel o pomoc dla ludności Pakistanu

Myślę w tej chwili o drogiej ludności Pakistanu, dotkniętej ostatnio groźnymi powodziami, które spowodowały ogromną liczbę ofiar, a wiele rodzin pozbawiły domu.

Zawierzam dobroci miłosiernego Boga tych, którzy zginęli w tragiczny sposób, i zapewniam, że duchem jestem z ich krewnymi oraz ze wszystkimi, którzy cierpią z powodu tej klęski. Oby nie zabrakło tym naszym braciom, tak ciężko doświadczonym, naszej solidarności i konkretnego wsparcia ze strony wspólnoty międzynarodowej!

Do Polaków:

Drodzy pielgrzymi z Polski! Święty papież Pius X wzywał, aby «wszystko odnowić w Chrystusie», i wskazywał, że ta odnowa dokonuje się w sercu człowieka dzięki zjednoczeniu z Panem w sakramencie Eucharystii. Ta nauka jest wciąż aktualna. Niech i dla nas częsta komunia św. i adoracja Najświętszego Sakramentu będzie niewyczerpanym źródłem wiary i miłości. Niech Bóg wam błogosławi!

Benedykt XVI