Kaznodzieja i niezmordowany głosiciel imienia Jezus – św. Bernardyn ze Sieny

Bernardyn był franciszkaninem, zwolennikiem obserwancji, stylu życia w pierwotnym duchu założyciela, św. Franciszka z Asyżu. Był kaznodzieją przyciągającym tłumy na place włoskich miast, bo kościoły nie były w stanie ich pomieścić. Niestrudzenie szerzył nabożeństwo do imienia Jezus. Kościół wspomina św. Bernardyna ze Sieny 20 maja.

Bernardyn urodził się 8 września 1380 r. w Massa Marittima (Grosseto) w szlacheckiej rodzinie Albizzeschi. Etymologicznie jego imię pochodzi z języka niemieckiego i oznacza „odważny, jak niedźwiedź”. Gdy miał trzy lata stracił matkę. W wieku sześciu lat został sierotą i wychowywał się u krewnych.

Apostoł Italii, obserwant - św. Bernardyn ze Sieny

Otrzymał staranne wychowanie chrześcijańskie. Miał prosty i zdecydowany charakter. Był miłośnikiem wolności, ale też świadomy swojej odpowiedzialności. Uczył się gramatyki i retoryki. Rozczytywał się w Dantem. Przez trzy lata studiował prawo na Uniwersytecie w Sienie, gdzie uzyskał doktorat z filozofii i prawa. Nie myślał o życiu zakonnym, do tego stopnia, że preferował literaturę świecką od lektur biblijnych.

Mimo to w wieku 18 lat, wstąpił do Bractwa Biczowników (Confraternita dei Disciplinati) Najświętszej Maryi Panny. Spotykali się w szpitalu Santa Maria della Scala, który posługiwał porzuconym dzieciom, ubogim i pielgrzymom. Jest to jeden z pierwszych szpitali, jakie powstały na świecie i nadal funkcjonują. W budynku ówczesnego szpitala, który znajduje się naprzeciwko katedry, a od schodów do bazyliki bierze swoją nazwę, dzisiaj jest muzeum.

Modlitwa do św. Rity o dobrego męża i dobrą żonę

W 1400 r. Sienę nawiedziła dżuma, zabijając wiele osób. Bernardyn wraz z towarzyszami z Bractwa zgłosił się na ochotnika do opieki nad chorymi. Sam się zaraził i był bliski śmierci.

8 września 1402 r. wstąpił do franciszkanów. Nowicjat odbywał w Seggiano, w klasztorze należącym do Reguły Obserwancji. Przestrzegano tam dokładnie absolutnego ubóstwa i surowości zalecanych przez założyciela św. Franciszka.

Brat Bernardyn złożył profesję zakonną w 1403 r., a rok później przyjął święcenia kapłańskie. W 1405 r. został mianowany kaznodzieją przez wikariusza zakonu i powrócił do Sieny. Miał około 25 lat i przebywał w klasztorze na wzgórzu Capriola przez 12 lat, poświęcając się studiom, zwłaszcza nad wielkimi doktorami i teologami franciszkańskimi. Zbierał i studiował materiały ascetyczne, mistyczne i teologiczne.

W tym czasie miał kontakt ze światem chłopskim i rzemieślniczym okolicznych miasteczek. Uczył się głosić kazania tak, aby być przez nich rozumianym, używając wyrażeń, żywych obrazów i anegdot, które przyciągały uwagę tych prostych ludzi. Miał bardzo słaby głos z powodu choroby strun głosowych, na którą cierpiał od kilku lat. Chciał nawet zrezygnować z głoszenia kazań, ale niespodziewanie pewnego dnia jego głos stał się czysty, muzykalny i przenikliwy.

Św. Bernardyn ze Sieny - Jacopo Bellini, Public domain, via Wikimedia CommonsW 1417 r. o. Bernardyn ze Sieny został mianowany wikariuszem prowincji toskańskiej i przeniósł się do Fiesole, dając silny impuls do trwającej reformy zakonu franciszkańskiego.

Wtedy też rozpoczął swoje nadzwyczajne kaznodziejskie pielgrzymowanie po całych Włoszech. Wierni tłumnie napływali zewsząd, by go posłuchać. Rozpoczął w Genui a potem swoją działalność rozszerzył na całe północne i środkowe Włochy.

W Mediolanie po raz pierwszy wystawił tabliczkę z trzyliterowym monogramem Imienia Jezus. Został on zaprojektowany przez samego Bernardyna. To symbol promiennego słońca na niebieskim polu, nad którym znajdują się litery IHS. Są to pierwsze trzy litery imienia Jezus w języku greckim (ale podawano również inne wyjaśnienia, takie jak skrót od ‘In Hoc Signo (vinces)’ – w tym znaku (zwyciężysz), lub ‘Iesus Hominum Salvator’ – Jezus, Zbawiciel Ludzi (Człowieka).

Monogram imienia Jezus stał się znanym i rozpowszechnionym emblematem w każdym miejscu, gdzie Bernardyn i jego uczniowie głosili kazania lub przebywali. Posłużył on Bernardynowi do tego, by jego nauczanie było łatwe do zapamiętania.

Modlitwa prostoty - imieniem Jezus

W 1427 r. w Sienie, swoim mieście, Bernardyn wygłosił cykl kazań, które zostały spisane przez jednego ze słuchaczy. Dzięki temu wiemy, że Bernardyn wybierał tematy, które mogły zainteresować wiernych w mieście. Unikał zawiłych lub zbyt wyszukanych sformułowań typowych dla ówczesnych kaznodziejów scholastycznych. ‘Mówił jasno i krótko’, ale i ‘mówił pięknie’. Posługiwał się opowieściami, przypowieściami, anegdotami, wyśmiewał przesądy, mody i przywary. Potrafił zrozumieć ludzkie słabości, ale był nieprzejednany wobec lichwiarzy, których uważał za najbardziej odrażające istoty na ziemi.

Monogram bernardyński odniósł wielki sukces i rozprzestrzenił się po całej Europie, nawet św. Joanna d'Arc chciała go wyhaftować na swoim sztandarze, a później przyjęli go także jezuici. Użycie monogramu ściągnęło na Bernardyna oskarżenia o herezję i bałwochwalstwo, zwłaszcza ze strony augustianów i dominikanów. Sądzono go trzykrotnie, ale za każdym razem został uniewinniony. Papież Eugeniusz IV nazwał go „najznakomitszym kaznodzieją i najbardziej nienagannym nauczycielem spośród wszystkich tych, którzy obecnie ewangelizują narody Włoch i nie tylko”.

Św. Bernardyn ze Sieny - o chwalebnym imieniu Jezus

W 1442 roku Bernardyn podupadł na zdrowiu. Był bardzo zmęczony, miał zapalenie nerek, hemoroidy i dyzenterię. Zrezygnował z urzędów, które przyjął w duchu służby Zakonowi. Wyglądał staro, stracił wszystkie zęby z wyjątkiem jednego, a jego policzki były zapadnięte. Zmarł 20 maja 1444 r. w L’Aquili. Miał 64 lata.

Sześć lat po jego śmierci, 24 maja 1450 r., w uroczystość Zesłania Ducha Świętego, papież Mikołaj V ogłosił go świętym w bazylice św. Piotra w Rzymie. Bernardyn jest współpatronem Sieny, swojej rodzinnej Massa Marittimy, Perugii i L'Aquili.