Czas refleksji i modlitwy

Drodzy Bracia i Siostry!

Liturgią Środy Popielcowej rozpoczynamy dzisiaj wielkopostną drogę, trwającą czterdzieści dni, która doprowadzi nas do Triduum paschalnego, upamiętniającego mękę, śmierć i zmartwychwstanie Pana i stanowiącego rdzeń tajemnicy naszego zbawienia. Jest to dogodny czas, w którym Kościół zachęca chrześcijan do ożywiania w sobie świadomości odkupieńczego dzieła Chrystusa oraz do głębszego przeżywania własnego chrztu. W tym bowiem okresie liturgicznym Lud Boży od początków karmi się obficie słowem Bożym, by umocnić się w wierze, wspominając całe dzieje stworzenia i odkupienia.

Trwający czterdzieści dni Wielki Post niewątpliwie ma moc przywoływania wydarzeń. Ma on w istocie przypomnieć te z nich, które naznaczyły życie i dzieje starożytnego Izraela, ukazując je nam również jako wzorzec: pomyślmy na przykład o czterdziestodniowym potopie, który zakończył się przymierzem zawartym przez Boga z Noem, a więc z ludzkością; a także o czterdziestu dniach przebywania Mojżesza na górze Synaj, który na koniec otrzymał w darze tablice z wypisanym Prawem. Okres wielkopostny ma być dla nas zachętą przede wszystkim do tego, byśmy na nowo przeżywali z Jezusem owe czterdzieści dni, które On spędził na pustyni, modląc się i poszcząc, zanim podjął działalność publiczną. Również i my ze wszystkimi chrześcijanami na całym świecie podejmujemy dzisiaj drogę refleksji i modlitwy, by zmierzać duchowo ku Kalwarii, rozważając główne tajemnice wiary. W ten sposób przygotujemy się do doświadczenia — po przeżyciu tajemnicy Krzyża — paschalnej radości zmartwychwstania.

We wszystkich wspólnotach parafialnych dokonywany jest dziś surowy i symboliczny obrzęd posypania głów popiołem, któremu towarzyszą dwie brzemienne w treść formuły, stanowiące mocne wezwanie, byśmy uznali, że jesteśmy grzeszni, i powrócili do Boga. Pierwsza formuła mówi: «Pamiętaj, że prochem jesteś i w proch się obrócisz» (por. Rdz 3, 19). Słowa te, zaczerpnięte z Księgi Rodzaju, przypominają o kondycji człowieka, którą charakteryzuje kruchość i ograniczenia; mają nas one nakłonić do tego, byśmy całą nadzieję pokładali tylko w Bogu.

Druga formuła nawiązuje do słów wypowiedzianych przez Jezusa na początku Jego wędrownej posługi: «Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię» (Mk 1, 15). Jest to wezwanie, byśmy fundamentem odnowy osobistej i wspólnotowej uczynili mocne i pełne ufności przylgnięcie do Ewangelii. Życie chrześcijanina jest życiem wiary, opartym na słowie Bożym i przez nie umacnianym. W życiowych potrzebach i wszelkich pokusach sekret zwycięstwa polega na kierowaniu się słowem prawdy i zdecydowanym odrzuceniu kłamstwa i zła. Oto prawdziwy i główny program na czas Wielkiego Postu: słuchać słowa prawdy, żyć prawdą, mówić prawdę i czynić prawdę, odrzucać kłamstwo, zatruwające ludzkość i będące bramą prowadzącą do wszelkiego zła. Dlatego tak ważne jest wsłuchiwanie się na nowo w czasie tych czterdziestu dni w Ewangelię, w słowo Pana, w słowo prawdy, by w każdym chrześcijaninie, w każdym z nas umocniła się świadomość ofiarowanej mu — ofiarowanej nam — prawdy, byśmy nią żyli i stawali się jej świadkami. Wielki Post pobudza nas do tego, byśmy pozwolili słowu Bożemu przenikać nasze życie, dzięki czemu poznamy podstawową prawdę: kim jesteśmy, skąd przychodzimy, dokąd mamy zmierzać, jaką drogę obrać w życiu. I tak okres Wielkiego Postu proponuje nam ascetyczną i liturgiczną drogę, która pomaga nam zobaczyć naszą słabość, a zarazem otworzyć serce na miłosierną miłość Chrystusa.

Droga wielkopostna, zbliżając nas do Boga, pozwala nam zobaczyć nowymi oczyma braci i ich potrzeby. Kto zaczyna dostrzegać Boga, patrzeć na oblicze Chrystusa, widzi innymi oczyma także brata, odkrywa brata, jego dobro, jego zło i jego potrzeby. Dlatego Wielki Post, jako czas wsłuchiwania się w prawdę, jest momentem sprzyjającym nawróceniu się do miłości, ponieważ głęboka prawda, prawda Boża jest jednocześnie miłością. Nawracając się do prawdy Bożej, musimy tym samym nawrócić się do miłości. Do miłości, która potrafi skłonić do przyjęcia postawy współczucia i miłosierdzia, właściwej Panu, jak przypomniałem w Orędziu na Wielki Post, którego tematem są ewangeliczne słowa: «Jezus widząc tłumy, litował się nad nimi» (por. Mt 9, 36). Kościół, świadomy swego posłannictwa w świecie, nieustannie głosi miłosierną miłość Chrystusa, który nadal kieruje pełne współczucia spojrzenie na ludzi i narody wszystkich czasów. «Wobec dramatycznego wyzwania, jakim jest ubóstwo wielkiej części ludzkości — napisałem we wspomnianym Orędziu wielkopostnym — obojętność i zamknięcie się we własnym egoizmie stanowią niedopuszczalne przeciwieństwo 'spojrzenia' Chrystusa. Post i jałmużna, które wraz z modlitwą Kościół zaleca szczególnie w okresie Wielkiego Postu, są sprzyjającą okazją do wyrabiania w sobie tego (...) 'spojrzenia'» («L'Osservatore Romano», wyd. polskie, n. 3/2006, s. 22), Chrystusowego spojrzenia, i do tego, byśmy tym Jego spojrzeniem patrzyli na nas samych, na innych i na całą ludzkość. W tym duchu wchodzimy w surowy i modlitewny klimat Wielkiego Postu, który jest właśnie klimatem miłości do braci.

Niech będą to dni refleksji i intensywnej modlitwy, podczas których pozwalamy się prowadzić słowu Bożemu, które liturgia proponuje nam w obfitości. Ponadto niech Wielki Post będzie czasem postu, pokuty i czujności w stosunku do nas samych. Wiemy bowiem, że walka z grzechem nigdy się nie kończy, ponieważ pokusa stanowi codzienną rzeczywistość, a słabości i złudzeń doświadczają wszyscy. W końcu, niech Wielki Post będzie, dzięki jałmużnie, czynieniem dobra innym; niech będzie okazją do szczerego dzielenia się z braćmi otrzymanymi darami i do uwrażliwiania na potrzeby najbardziej ubogich i opuszczonych. Na tej drodze pokutnej niech nam towarzyszy Maryja, Matka Odkupiciela, która jest Nauczycielką słuchania i wiernego przylgnięcia do Boga. Niech Najświętsza Dziewica pomoże nam, byśmy celebrowali wielkie misterium Chrystusowej Paschy oczyszczeni i odnowieni duchem i sercem. Wyrażając te uczucia, życzę wszystkim dobrego i owocnego przeżywania Wielkiego Postu.

Streszczenie katechezy w języku polskim, odczytane podczas audiencji generalnej:

Liturgią Środy Popielcowej Kościół rozpoczyna czterdziestodniowy okres Wielkiego Postu. Rozważa w tym czasie zbawcze tajemnice męki i śmierci Chrystusa, a na zakończenie Triduum paschalnego tajemnicę Jego zmartwychwstania. Przypomina o potrzebie pokuty i zachęca, by przeżyć raz jeszcze z Jezusem czterdzieści dni Jego postu i modlitwy na pustyni.

Posypując nasze głowy popiołem, przypomina nam o przemijalności ziemskiej egzystencji: «Pamiętaj człowieku, że prochem jesteś i w proch się obrócisz», a więc «nawróć się i uwierz Ewangelii». Niech ten znak uświadomi nam, że na rzeczywistość, która nas otacza, zwłaszcza na potrzeby bliźnich, należy patrzeć oczyma miłosiernego Chrystusa. W naszej wielkopostnej czujności nich nie zabraknie więc modlitwy, zachowania postu i otwarcia serc na potrzeby braci. Rozważając słowo Boże, wraz z Matką Bolesną wpatrujmy się w krzyż Zbawiciela, by na zakończenie tego okresu z czystym sercem i odnowionym duchem przeżywać radość świąt wielkanocnych.

Słowo Ojca Świętego po polsku:

Bracia i siostry z Polski i z emigracji! Serdecznie was pozdrawiam! Rozpoczynamy okres Wielkiego Postu. To czas modlitwy, pokuty i nawrócenia. Niech Maryja stojąca przed krzyżem Jezusa wskaże wam kierunek przemiany życia osobistego, rodzinnego i społecznego. Życzę wam głębokiej refleksji i wielu duchowych owoców. Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus.

Benedykt XVI