Motu proprio w sprawie bazyliki św. Pawła za Murami

W święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, 31 maja, Papież Benedykt XVI wydał «Motu proprio» w sprawie bazyliki św. Pawła za Murami. Podał w nim nowe normy dotyczące sprawowania kultu Bożego w tej świątyni oraz zarządzania całym kompleksem eksterytorialnym.

1. Starożytna i czcigodna bazylika św. Pawła za Murami, wznosząca się na miejscu, gdzie według tradycji poniósł męczeńską śmierć Apostoł Narodów, zawsze odgrywała doniosłą rolę w dziejach chrześcijaństwa, będąc, podobnie jak pozostałe trzy bazyliki większe Rzymu, celem licznych pielgrzymek, zwłaszcza w czasie każdego Roku Świętego. Przy bazylice św. Pawła istnieje ponadto, od trzynastu wieków, znane opactwo mnichów benedyktyńskich, pod tym samym wezwaniem, dla których wspomniana bazylika pełni także rolę kościoła opackiego.

2. Na mocy Traktatu Laterańskiego, zawartego w 1929 r., oraz późniejszych uzgodnień między Stolicą Apostolską a państwem włoskim zostało uznane, że tereny i budynki wchodzące w skład kompleksu św. Pawła za Murami należą do Stolicy Apostolskiej i cieszą się specjalnym statusem prawnym, zgodnie z normami prawa międzynarodowego. Władzę cywilną nad całym kompleksem eksterytorialnym św. Pawła za Murami w myśl obowiązujących norm sprawuje papież (por. Ustawa Zasadnicza Państwa Watykańskiego z 26 listopada 2000 r., w: AAS Suppl. 71 [2000], ss. 75-83).

3. Mając na uwadze fakt, że Stolica Apostolska w przeszłości określiła jedynie niektóre aspekty kompetencji zarówno papieskiego zarządu bazyliki, jak i opactwa benedyktyńskiego, uważam teraz za stosowne wydać kilka ogólnych przepisów, aby wyjaśnić bądź zdefiniować główne aspekty pasterskiego i administracyjnego zarządzania kompleksem św. Pawła za Murami. Pozwoli to sporządzić następnie statut, który wyznaczy kompetencje zainteresowanych stron i ureguluje ich stosunki.

4. Postanawiam, że za bazylikę św. Pawła za Murami, którą zatwierdzam jako jednostkę kanoniczną mającą publiczną osobowość prawną, będzie odpowiedzialny, podobnie jak w przypadku trzech pozostałych bazylik większych, archiprezbiter mianowany przez Biskupa Rzymu. We wspomnianej bazylice archiprezbiter będzie sprawował jurysdykcję zwyczajną i bezpośrednią. Będzie miał wikariusza do spraw duszpasterstwa — będzie nim opat opactwa benedyktyńskiego św. Pawła, jak również delegata do spraw administracyjnych. Do obowiązków archiprezbitera bazyliki św. Pawła będzie ponadto należało sprawowanie nadzoru nad całym kompleksem eksterytorialnym, poprzez koordynowanie różnych jednostek administracyjnych, które działają zgodnie z własnymi celami, wyjąwszy to, co wchodzi w zakres wyłącznych kompetencji opata w opactwie.

5. Opat klasztoru św. Pawła za Murami, po jego kanonicznym wyborze, będzie musiał uzyskać zatwierdzenie papieża. Przysługują mu wszystkie prawa i prerogatywy jako przełożonemu wspólnoty benedyktyńskiej. Aby umożliwić opatowi coraz pełniejsze poświęcenie się jego obowiązkom we wspólnocie monastycznej (por. Paweł VI, Motu proprio «Catholica Ecclesia», z 23 października 1976 r., w AAS 68 [1976], ss. 694-696), mój czcigodny poprzednik Jan Paweł II zadysponował, że teren eksterytorialny przyległy do opactwa zostanie wyjęty spod jurysdykcji zwyczajnej opata klasztoru św. Pawła, który zachowa swoją jurysdykcję zwyczajną intra septa monasterii oraz swoją funkcję liturgiczną w bazylice, zgodnie z tym, co zostaje postanowione w niniejszym dokumencie, a co będzie później sprecyzowane w statucie.

6. Z dniem 7 marca 2005 r. opactwo przyjęło nazwę «Opactwo św. Pawła za Murami», po niedawnym zniesieniu charakteru i tytułu jednostki «terytorialnej». Toteż, przy zachowaniu kompetencji archiprezbitera bazyliki św. Pawła oraz kompetencji opata, zwyczajna pasterska władza jurysdykcyjna nad całym obszarem eksterytorialnym św. Pawła za Murami należy do kardynała wikariusza Rzymu, który sprawuje ją za pośrednictwem parafii, terytorialnie podlegającej diecezji.

7. A zatem, ustanowiony przez czcigodnej pamięci papieża Piusa XI własnoręcznie napisanym dokumentem z 30 kwietnia 1933 r. i uaktualniony przez bł. Jana XXIII własnoręcznym dokumentem z 20 grudnia 1960 r., «Papieski zarząd patriarchalnej bazyliki św. Pawła» ulega rozwiązaniu, a wszystkie związane z nim funkcje przejmuje archiprezbiter; będzie je wypełniał zgodnie z postanowieniami statutu, który zostanie zatwierdzony przez kompetentne urzędy Stolicy Apostolskiej.

8. Z uwagi na to, że szczególnie leży mi na sercu, aby w bazylice św. Pawła za Murami mogli korzystać z sakramentu pokuty wszyscy uczęszczający do niej wierni, zarówno ci, którzy należą do diecezji Rzymu, jak i liczni pielgrzymi przybywający z różnych części świata, chętnie potwierdzam to, co rozporządził mój poprzednik papież Pius XI (por. Konstytucja apostolska Quod divina favente, z 3 maja 1933 r., w AAS 25 [1933], ss. 229-232), a mianowicie, aby o sprawowanie sakramentu pokuty w dalszym ciągu sumiennie troszczyli się penitencjarze, wybrani spośród mnichów benedyktyńskich i ustanowieni zgodnie z normami przyszłych statutów.

9. Stolica Apostolska w ostatnich latach była szczególnie zainteresowana, by w bazylice czy na terenie opactwa odbywały się specjalne spotkania o charakterze ekumenicznym. A zatem do obowiązków mnichów należeć będzie podejmowanie, koordynowanie i rozwijanie tego rodzaju inicjatyw, pod nadzorem archiprezbitera, również przy pomocy współbraci benedyktynów z innych opactw i w porozumieniu z Papieską Radą ds. Popierania Jedności Chrześcijan.

10. Niech Apostoł Narodów oświeca i strzeże tych, którzy pełnią swe obowiązki w bazylice pod jego wezwaniem, i niech udziela pomocy i umocnienia wszystkim wiernym oraz pielgrzymom, którzy ze szczerą pobożnością udają się do miejsca upamiętniającego jego męczeństwo, aby ożywiać swą wiarę i prosić go o opiekę na drodze własnego uświęcenia i w gorliwym szerzeniu przez Kościół Ewangelii we współczesnym świecie.

Powyższe postanowienia obowiązują niezależnie od jakiegokolwiek rozporządzenia przeciwnego, choćby zasługiwało na szczególną uwagę.

Dane w Watykanie 31 maja 2005 r., w święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny

Benedykt XVI