Niebiańska Bazylika na Górze Gargano. To miejsce wybrał i poświęcił sam Michał Archanioł

To jedno z najbardziej niezwykłych sanktuariów świata. Miejsce powstania "Niebiańskiej Bazyliki" wskazał sam archanioł Michał, który również wyraził wolę, by nie poświęciła jej ludzka ręka. "Nie jest waszym zadaniem konsekrować zbudowaną przeze mnie Bazylikę. Ja ją założyłem i ja sam ją konsekrowałem" - miał powiedzieć najpotężniejszy z archaniołów o swoim sanktuarium na Górze Gargano. Do tego wyjątkowego miejsca pielgrzymowało wielu świętych i papieży, w tym Jan Paweł II i ojciec Pio, który Michała Archanioła darzył szczególnym nabożeństwem.

O sanktuarium św. Michała Archanioła na Górze Gargano pisze Artur Żak w swojej książce "Miecz św. Michała Archanioła" (wyd. Bratni Zew):

"Bramy piekielne nie przemogą Kościoła, ale to nie znaczy, że jesteśmy wolni od prób i od walki przeciw zasadzkom Złego. W tej walce Archanioł Michał stoi u boku Kościoła, aby go bronić" - powiedział św. Jan Paweł II w maju 1987 roku w anielskim sanktuarium na Górze Gargano.

Bazylika, do której pielgrzymowali święci, papieże i królowie

Na przestrzeni wieków na Górę Gargano pielgrzymowały niezliczone rzesze wiernych, wśród których byli i papieże, i święci, i królowie. Wśród papieży pielgrzymujących do Monte Sant’Angelo, obok wspomnianego już św. Jana Pawła II, warto wymienić chociażby: św. Gelazego I, św. Agapita I, św. Leona IX, św. Celestyna V, Aleksandra III, Grzegorza X, bł. Urbana II, Kaliksta II, który ogłosił Michała Archanioła "księciem i opiekunem całego świata". Udał się tam też św. Grzegorz Wielki, natomiast Bonifacy IX przyznał odwiedzającym to miejsce odpust zupełny. W grocie gościł też papież Leon XIII, autor słynnej modlitwy-egzorcyzmu do św. Michała Archanioła. Sanktuarium nawiedziło także wielu świętych - m.in. założyciel Zakonu Kartuzów św. Bruno z Kolonii, św. Anzelm z Canterbury, św. Bernard z Clairvaux, św. Tomasz z Akwinu, św. Brygida Szwedzka, św. Jan Kapistran, św. Gerard Majella, św. Józef z Kupertynu, św. Alfons Maria de Liguori, założyciel redemptorystów, oraz św. Ojciec Pio.

Między innymi przybył tutaj również w 1216 roku św. Franciszek z Asyżu (niektóre źródła podają 1219 rok, kiedy udawał się w drogę na Bliski Wschód), aby uzyskać odpust zupełny. Nie czuł się jednak godny wejść do groty, dlatego na kolanach ucałował ziemię i wyrzeźbił na kamieniu znak Tau. Jego wizytę upamiętnia do teraz ołtarz z kopią kamienia.

Bazylika św. Michała Archanioła na Górze Gargano. Fot. Maxim Sydorenko / Depositphotos

Ojciec Pio, wspomnienia walki z szatanem i św. Michał Archanioł

Wśród dzieci św. Franciszka z Asyżu po dziś dzień św. Michał Archanioł czczony jest w szczególny sposób. Przywołać chciałbym, wskazanego już wcześniej św. Ojca Pio, który mieszkał od września 1916 roku w San Giovanni Rotondo zaledwie 25 km od Góry Gargano. Ojciec Pio darzył szczególnym nabożeństwem św. Michała. Kiedy wspominał ataki ze strony Szatana, podkreślał wsparcie i ochronę, jakiej udział mu św. Michał Archanioł - powtarzał: "Z jego udziałem odniosłem moje najpiękniejsze zwycięstwa". Nie dziwmy się więc, że wiele osób wspominało, że gdy przybywali do zakonnika, najpierw pytał ich, czy byli już u św. Michała. Jeśli odpowiedź była negatywna, wtedy kazał najpierw udać się do anielskiej bazyliki i dopiero wtedy powrócić.

"Tam, gdzie otwiera się skała, będą przebaczone ludzkie grzechy". Trzy niezwykłe objawienia św. Michała Archanioła

Początki sanktuarium sięgają końca V i pierwszych dziesięcioleci VI wieku. Najstarsze źródła pisane, które świadczą o początkach tego miejsca kultu, to: dwa listy papieża Gelazego I pisane na przełomie 493 i 494 roku, pierwszy - do biskupa Giusto z Larino, a drugi - do biskupa Potenza Herculentiusa (pisany w latach 492-496), a także krótka wzmianka w Martyrologium Hieronymianum, choć w przypadku tego źródła trudno jednoznacznie określić datę jego powstania i datę wpisu. Innym źródłem pisanym i tak naprawdę najważniejszym dla nas jest "Liber de apparitione sancti Michaelis in Monte Gargano", który zawiera zapis pierwszego znanego pojawienia się św. Michała Archanioła w zachodniej Europie, który zarazem dał początek kultowi św. Michała Archanioła na Górze Gargano.

W księdze mamy opis trzech objawień św. Michała Archanioła. A wszystko zaczyna się następująco:

Garganus, bogaty człowiek z Siponto, który posiadał duże stado bydła, wściekł się, gdy dowiedział się, że zniknął jego byk. Wraz ze sługami przeszukał wszystkie możliwe miejsca. Kiedy znalazł byka u wejścia do jaskini na szczycie góry, strzelił do niego zatrutą strzałą, która jednak odwróciła kierunek swojego lotu i skierowała się w stronę Garganusa. Na wieść o tym tajemniczym wydarzeniu arcybiskup polecił miejscowym mieszkańcom zachować post przez trzy dni. W trakcie postu św. Michał ukazał się biskupowi i powiedział: "Dobrześ uczynił, prosząc Boga o to, co zostało zakryte dla ludzi. Cud uderzył człowieka tą samą własną strzałą, ażeby stało się jasne, że wszystko to stało się z mojej woli. Ja jestem Michał Archanioł i zawsze przebywam przed obliczem Boga. Jaskinia jest mnie poświęcona. A ponieważ zdecydowałem się chronić na ziemi to miejsce i jego mieszkańców, chciałem zaświadczyć tym wszystkim, co się tu dzieje, że Ja jestem patronem i opiekunem tego miejsca. Tam, gdzie otwiera się skała, będą przebaczone ludzkie grzechy. Modlitwy, które będziecie tu zanosić do Boga, zostaną wysłuchane. Idź w góry i poświęć tę grotę dla kultu chrześcijańskiego".

Ale ponieważ ta tajemnicza i prawie niedostępna góra był miejscem pogańskich kultów, biskup zawahał się przed podjęciem decyzji, aby spełnić prośbę Archanioła.

W tym miejscu opowiadania opowieść o Garganusie i byku zostaje przerwana i zostaje podjęta relacja o interwencji wojskowej św. Michała na rzecz chrześcijan z Siponto. Według tej części opowieści, Sipontanie i ich sąsiedzi Benewentanie byli oblegani przez pogańskich neapolitańczyków. Zrozpaczeni Sipontanie zwrócili się o pomoc do swojego biskupa. Biskup z kolei polecił im odprawić trzydniowy post i modlić się o ochronę do św. Michałem. Archanioł ukazał się biskupowi i zapewnił o zwycięstwie nad poganami. Gdy nadszedł czas walki, rozległ się huk pioruna, ziemia się zatrzęsła, a płomienie pozabijały wrogów. Neapolitańczycy zostali pokonani, a na znak swojej pomocy w ich zwycięstwie św. Michał pozostawił ślad. Na skale, w miejscu gdzie stał Michał Archanioł, pozostał odcisk stopy dziecka.

Artur Żak Miecz św. Michała Archanioła (wyd. Bratni Zew)

Choć według tradycji drugie objawienie datowane jest na rok 492, to zdaniem dzisiejszych historyków wydarzenia, do których nawiązuje objawienie, miały miejsce podczas wojny między księciem longobardzkim Grimoaldo a Bizantyjczykami w latach 662−663. Wtedy to Bizantyjczycy zaatakowali Sanktuarium na Gargano, w obronie którego stanął Grimoald I, książę Beneventu. Longobardowie uznali zwycięstwo, które miało miejsce 8 maja, za wyraz pomocy i wstawiennictwa św. Michała Archanioła.

Niebiańska Bazylika nigdy nie poświęcona ludzką ręką

Po opisie militarnej interwencji Archanioła narracja hagiograficzna powraca do groty i opowiada o trzecim objawieniu. Sipontanie, w wielkich wątpliwościach i obawie, czy odważą się wejść do groty, aby ją poświęcić, ponownie skonsultowali się z biskupem, któremu po raz trzeci ukazał się św. Michał. Księga tak to relacjonuje: "Ale w nocy, Anioł Pański, Michał, ukazał się biskupowi Sipontu i w wizji powiedział: «Nie jest waszym zadaniem konsekrować zbudowaną przeze mnie Bazylikę. Ja ją założyłem i ja sam ją konsekrowałem. Ale wy także udajcie się do tego miejsca, które jest pod moją opieką»". Gdy biskup na czele wiernych dotarł na szczyt i wszedł do groty, ze zdumieniem odkrył ołtarz przykryty czerwonym suknem, a nad nim krzyż. Następnie wyznaczył kapłanów i śpiewaków psalmów do odprawiania  codziennych nabożeństw w grocie kaplicy. Opowieść o jej "odkryciu" kończy się opisem czystej i słodkiej wody, która sączyła się z kamienia sufitowego za ołtarzem. Po wypiciu ze szklanego naczynia zawieszonego na srebrnym łańcuszku w pobliżu źródła kapiąca woda leczy wszelkie dolegliwości. Hagiograficzna relacja o trzech objawieniach św. Michała na Monte Gargano kończy się obserwacją św. Pawła o funkcji aniołów (Hbr 1,14): "Albowiem aniołowie są duchami usługującymi i posłani, by służyli tym, którzy otrzymają dziedzictwo zbawienia".

Trzecie objawienie nazwane jest epizodem poświęcenia. A pierwsza Msza święta w grocie miała miejsce 29 września 493 r. Od czasu tych nadzwyczajnych wydarzeń grota cieszy się tytułem Niebiańskiej Bazyliki, gdyż jako jedyna świątynia na świecie nie była ona nigdy poświęcona ręką ludzką.

Fragmenty książki Artura Żaka "Miecz św. Michała Archanioła"