Pierwsza abdykacja papieża – św. Poncjan, pierwszy antypapież – św. Hipolit

Poncjan był pierwszym papieżem w historii, który abdykował z urzędu następcy św. Piotra. Hipolit był już wtedy przez wiele lat w konflikcie z papieżem i był pierwszym w historii antypapieżem. Połączyło ich prześladowanie i zesłanie na katorżniczą pracę na ‘wyspie śmierci’, jak nazywano wtedy Sardynię. Zginęli jako męczennicy. 13 sierpnia Kościół wspomina świętych Poncjana, papieża i Hipolita.

Celestyn V wzorem dla Benedykta XVI

Kościół

Ta zapowiedź brzmi nieco sensacyjnie i jak się potem okaże, niektóre przekonania należy zweryfikować, gdyż zostały wyolbrzymione, bądź wymyślone przez potomnych.

Imiona świętych - Poncjan

Poncjan urodził się w Rzymie około roku 175. Był synem niejakiego Calpurniusa. Papieżem został 21 lipca 230 roku. W czasach swego niezbyt długiego pontyfikatu wprowadził do liturgii Confiteor, czyli ‘Spowiadam się…’, Dominus vobiscum, czyli pozdrowienie ‘Pan z wami’ oraz śpiew psalmów. Zwołał synod rzymski. W dokumentach z niego zachowała się informacja o tym, że Poncjan otrzymał list od patriarchy Aleksandrii, informujący go o ekskomunice dla Orygenesa, którą ogłosiły tamtejsze synody.

W roku 234 Maksyminus Trak zamordował cesarza Sewerusa Aleksandra i objął rządy w państwie. Nie należał ani do stanu rycerskiego ani nie był senatorem. Rozpoczął represje przeciwko arystokracji rzymskiej. Dotknęły one też Poncjana i Hipolita. Wraz z innymi duchownymi zostali zesłani na Sardynię, wyspę na Morzu Śródziemnym, gdzie zmuszani byli do niewolniczej pracy w kamieniołomach.

Modlitwa Jana Pawła II o uwolnienie świata od wszelkiego zła

Poncjan zrezygnował z urzędu 28 września 235 roku prawdopodobnie dlatego, żeby można było powołać jego następcę w Rzymie. Jest to data z dziejów papiestwa, zapisana w Katalogu Liberiusza z IV wieku. Poncjan zmarł śmiercią męczeńską, prawdopodobnie niedługo po swej rezygnacji, w październiku 235 roku.

Hipolit urodził się prawdopodobnie w drugiej połowie II wieku w Rzymie. Wyróżniał się wiedzą i elokwencją. Za pontyfikatu Wiktora I u końca II wieku zdobył uznanie i ważną pozycję. Był prezbiterem kościoła rzymskiego pod rządami następnego papieża Zefiryna. Należał do najwybitniejszych pisarzy chrześcijańskich początków III wieku.

Posąg św. Hipolita - Unknown author, P.d., via Wiki. Comm.Napisał wiele rozpraw filozoficznych, egzegetycznych i historycznych. Zachowały się komentarze do biblijnych ksiąg proroka Daniela i Pieśni nad Pieśniami, a także apologetyczny traktat ‘Odparcie wszelkich herezji’, czy dzieło ‘Kroniki’ opisujące dzieje świata od stworzenia do III wieku po Chrystusie. Bardzo ważna jest także ‘Tradycja apostolska’, która jest źródłem wiedzy o dawnej liturgii rzymskiej. Zostawił po sobie także wiele homilii.

W jednej z nich opisywana jest sytuacja, kiedy w kościele, gdzie akurat głosił kazanie, pojawił się słynny Orygenes. Hipolit zauważywszy go przerwał mowę i powiedział, że nie godzi się, by przemawiał, skoro w kościele są mądrzejsi od niego.

Pancerz św. Patryka. Modlitwa na trudne czasy

W 217 roku papieżem został Kalikst, któremu wielu zarzucało zbytnią pobłażliwość wobec heretyków i łatwe przyjmowanie na powrót do Kościoła wykluczonych z powodu poważnych grzechów. Wtedy miano wybrać surowego i nieskłonnego do przebaczenia Hipolita, aby stanął na czele odrębnej gminy. Był to pierwszy przypadek w historii Kościoła, kiedy został wybrany antypapież. Taką rolę potomni przypisali Hipolitowi, ale nie ma pewności, czy tak rzeczywiście było.
Poncjan i Hipolit zostali zesłani na Sardynię i zginęli wskutek katorgi w tamtejszych kopalniach.

Imiona świętych - Hipolit

Papież, który abdykował – św. Celestyn V

Wiara

Prawdopodobnie 13 sierpnia 236 roku, szczątki męczenników zostały przeniesione do Rzymu przez papieża Fabiana. Poncjan został pochowany w katakumbach św. Kaliksta. W 1909 roku przeprowadzono prace archeologiczne w tych katakumbach. W tak zwanej ‘krypcie papieży’ odnaleziono grób z napisem: ‘Poncjan, biskup, męczennik’. Hipolita pochowano na cmentarzu Campo Verano.